Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

Derinkuyu και Kaymakli: οι υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας

Πιστεύεται ότι οι υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας χτίστηκαν αρχικά κατά τον όγδοο και τον έβδομο αιώνα π.Χ. από τους Φρύγες, οι οποίοι δημιούργησαν τις κατοικίες τους σκάβοντας τον μαλακό ηφαιστειακό βράχο της περιοχής. Υπάρχουν περίπου 200 πόλεις συνολικά στην Καππαδοκία, με τις πιο επισκέψιμες να είναι το Derinkuyu και το Kaymakli.
Derinkuyu και Kaymakli: οι υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας

Πιστεύεται ότι οι υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας χτίστηκαν αρχικά κατά τον όγδοο και τον έβδομο αιώνα π.Χ. από τους Φρύγες, οι οποίοι δημιούργησαν τις κατοικίες τους σκάβοντας τον μαλακό ηφαιστειακό βράχο της περιοχής. Υπάρχουν περίπου 200 πόλεις συνολικά στην Καππαδοκία, με τις πιο επισκέψιμες να είναι το Derinkuyu και το Kaymakli.

Η όλη ιδέα πίσω από τις υπόγειες πόλεις ήταν η προστασία των κατοίκων από την ξένη εισβολή, επιτρέποντας σε χιλιάδες ανθρώπους να ζήσουν τη ζωή τους κάτω από το έδαφος με απόλυτη μυστικότητα και ασφάλεια. Κατά τον 14ο αιώνα, τα σπήλαια παρείχαν στους χριστιανούς ένα ασφαλές καταφύγιο από την απειλή των Μογγόλων ενώ ακόμη και κατά τον 20ο αιώνα, επέτρεψαν στους ανθρώπους να σωθούν από τις διώξεις κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Μόλις το 1923, μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, οι υπόγειες πόλεις εγκαταλείφθηκαν εντελώς και παρέμειναν στο σκοτάδι μέχρι το 1963. 

Πέρασμα προς την υπόγεια πόλη Derinkuyu (πηγή: wikipedia)
Πέρασμα προς την υπόγεια πόλη Derinkuyu (πηγή: wikipedia)

Εκείνη τη χρονιά, ένας Τούρκος κάτοικος κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης του σπιτιού του,  έκανε μια από τις πιο εκπληκτικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην ιστορία. Όταν γκρέμισε έναν τοίχο στο υπόγειό του, δημιούργησε περισσότερο χώρο από ό,τι φανταζόταν, ανοίγοντας ένα δωμάτιο που οδηγούσε σε μια εκτεταμένη υπόγεια πόλη 18 ορόφων, που σήμερα γνωρίζουμε ως Derinkuyu.

Derinkuyu: η αρχαία υπόγεια πόλη, όπου κάποτε ζούσαν 20.000 άνθρωποι

Το Derinkuyu (στα ελληνικά της Καππαδοκίας: Μαλακοπή) στην επαρχία της Καππαδοκίας, περίπου τέσσερις ώρες μακριά από την πρωτεύουσα Άγκυρα, σκαμμένο στον ηφαιστειακό βράχο, αποτελείται από πολυάριθμους υπόγειους οικισμούς που συνδέονται με σήραγγες που εκτείνονται για χιλιόμετρα! Οι ομοιότητες με μια μυρμηγκοφωλιά ανθρωπίνων διαστάσεων μεγάλες όπως βλέπουμε και στην παρακάτω απεικόνιση. Τμήματα του υπόγειου δικτύου έχουν βάθος έως και 75 μέτρα.

Η υπόγεια πόλη μπορούσε να φιλοξενήσει έως και 20.000 ανθρώπους, πολλά οικόσιτα ζώα και αρκετές προμήθειες. (Πηγή:: Yasir999, CC BY-SA 4.0)
Η υπόγεια πόλη μπορούσε να φιλοξενήσει έως και 20.000 ανθρώπους, πολλά οικόσιτα ζώα και αρκετές προμήθειες. (Πηγή:: Yasir999, CC BY-SA 4.0)

Ο βράχος στον οποίο σκαλίστηκε το Derinkuyu αποτελείται από στρώματα συμπαγούς ηφαιστειακής τέφρας. Ο μαλακός βράχος είναι πορώδης και εύθραυστος, γεγονός που εξηγεί πώς οι αρχαίοι άνθρωποι ήταν σε θέση να σκαλίσουν την υπόγεια πόλη εκτενώς χρησιμοποιώντας απλά εργαλεία όπως ένα φτυάρι.

Ολόκληρη η περιοχή της Καππαδοκίας έχει πλούσια ηφαιστειακή ιστορία και βρίσκεται σε ένα οροπέδιο ύψους περίπου 1.000 μέτρων. Η περιοχή είναι γεμάτη με πολυάριθμους κωνικούς σχηματισμούς που αναδύονται από το τοπίο σαν μιναρέδες.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους του Τουρκικού Τμήματος Πολιτισμού, η πρώτη υπόγεια πόλη κατασκευάστηκε στο Derinkuyu κατά τον 8ο-7ο αιώνα π.Χ. από τους Φρύγες, έναν αρχαίο ινδοευρωπαϊκό πολιτισμό που κατέλαβε τη δυτικοκεντρική Μικρά Ασία μετά την κατάρρευση των Χετταίων. Οι Φρύγες ήταν από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες της Εποχής του Σιδήρου και είναι γνωστοί για τη συμμετοχή τους σε πολύπλοκα μεγάλα κατασκευαστικά έργα. Άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι η υπόγεια πόλη ιδρύθηκε από Πέρσες ή Χετταίους.

Τοπίο της Καππαδοκίας (πηγή: wikipedia)
Τοπίο της Καππαδοκίας (πηγή: wikipedia)

Μία από τις πρώτες πιθανές γραπτές μαρτυρίες που περιγράφουν το Derinkuyu πιστώνεται στο 370 π.Χ., σε ένα κείμενο του Ξενοφώντα από την Αθήνα, ο οποίος, γράφοντας στο έργο του Κύρου Ανάβασις του, αναφέρει ότι άνθρωποι στην Ανατολία είχαν φτιάξει τα σπίτια τους υπόγεια. Προσθέτει ότι αυτές οι υπόγειες κατοικίες ήταν αρκετά μεγάλες για μια οικογένεια, οικόσιτα ζώα και προμήθειες.

Το Derinkuyu φαίνεται ότι έφτασε στο απόγειο της δόξας του κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Μέχρι τότε είχε εξελιχθεί σε ένα εκτεταμένο πολυεπίπεδο συγκρότημα αποτελούμενο από έναν λαβύρινθο σηράγγων και θαλάμων, καλύπτοντας μια έκταση 445 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Πιστεύεται ότι ο πληθυσμός του Derinkuyu έφτανε τους 20.000 κατοίκους.

Καλά φωτισμένη εσωτερική άποψη της κατά τα άλλα σκοτεινής υπόγειας πόλης Derinkuyu (πηγή: Nevit Dilmen / Wikimedia Commons)
Καλά φωτισμένη εσωτερική άποψη της κατά τα άλλα σκοτεινής υπόγειας πόλης Derinkuyu (πηγή: Nevit Dilmen / Wikimedia Commons)

Η υπόγεια πόλη διέθετε όλες τις ανέσεις που ήταν διαθέσιμες εκείνη την εποχή για τους κατοίκους που ζούσαν στην επιφάνεια της γης — ίσως και ακόμη περισσότερες. Ένα τυπικό σπίτι στο Derinkuyu είχε αρκετά δωμάτια όπως, κουζίνες, μπάνια, υπνοδωμάτια και συχνά ένα μικρό ιερό. Είχε αεραγωγούς και κανάλια νερού που εξασφάλιζαν αερισμό και ροή νερού. Κατά τη διάρκεια των δύσκολων καλοκαιρινών ημερών στην Ανατολία, οι κάτοικοι του Derinkuyu πιθανότατα ζούσαν πιο άνετα από τους κατοίκους των υπέργειων πόλεων της εποχής, χάρη στη σταθερή θερμοκρασία που εξασφάλιζε η υπόγεια πόλη (όπως συμβαίνει και στα στα σπήλαια), αν και η έλλειψη ηλιακού φωτός μπορεί να ήταν αρκετά ενοχλητική.

Το νερό τροφοδοτούνταν από υπόγεια φρεάτια, όπως αυτό που απεικονίζεται στην φωτογραφία από κάτω, βάθους 55 μέτρων. Αυτό το κύριο πηγάδι πιθανότατα τροφοδοτούσε με νερό τους κατοίκους τόσο υπόγεια όσο και στην επιφάνεια. Η παροχή νερού ελεγχόταν από κάτω προς τα πάνω, με τους κάτω ορόφους να μπορούν να διακόψουν την παροχή στα ανώτερα επίπεδα, κάτι που απέτρεπε τη δηλητηρίαση του πηγαδιού από εισβολείς.

Φρεάτιο βάθους 55 μέτρων στο Derinkuyu. (πηγή: Wikimedia Commons)
Φρεάτιο βάθους 55 μέτρων στο Derinkuyu. (πηγή: Wikimedia Commons)

Υπήρχαν προφανώς κάποια μειονεκτήματα στην υπόγεια ζωή, αλλά μετριάζονταν από την ενισχυμένη ασφάλεια που προσέφερε το Derinkuyu. Οι πρώτοι χριστιανοί συνέρρεαν στην πόλη για να γλιτώσουν από τους διωγμούς των Ρωμαίων. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια των αραβοβυζαντινών πολέμων από το 780 και το 1180, το Derinkuyu ήταν ένα ασφαλές καταφύγιο για μουσουλμάνους Άραβες, γεγονός που επέκτεινε σημαντικά την πόλη.

Όταν ο κίνδυνος καραδοκούσε, οι κάτοικοι υποχωρούσαν υπόγεια, έκλειναν τις σήραγγες πρόσβασης με στρογγυλές πέτρινες πόρτες και σφραγίζονταν μαζί με ζώα και προμήθειες μέχρι να περάσει η απειλή. Ως τελευταία λύση, οι κάτοικοι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κρυφές οδούς διαφυγής για να βγουν ζωντανοί.

Τα χιλιόμετρα των σηράγγων που διασχίζουν το δίκτυο του Derinkuyu ήταν σκαλισμένα στενά επίτηδες, εμποδίζοντας τους επίδοξους εισβολείς να περνάνε πολλοί μαζί κάθε φορά. Αυτές οι σήραγγες συνέδεαν εκατοντάδες καταφύγια που έμοιαζαν με σπήλαια και χρησίμευαν ως  δημόσιοι χώροι (εκκλησίες, αγορές, κοινόχρηστοι χώροι συναντήσεων και σχολεία). Η φωταγώγηση γινόταν με δάδες.

Σχολείο στο Derinkuyu (πηγή: wikipedia)
Σχολείο στο Derinkuyu (πηγή: wikipedia)

Το Derinkuyu συνδέεται με μια άλλη κοντινή υπόγεια πόλη που ονομάζεται Kaymakli μέσω μιας σήραγγας μήκους 9 χιλιομέτρων! Η σήραγγα είναι αποκλεισμένη μετά την κατάρρευση ορισμένων τμημάτων της.

Kaymakli ή Ανακού

Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Enegup ενώ στα ελληνικά της Καππαδοκίας Ανακού. Η υπόγεια πόλη Kaymakli χρησιμοποιήθηκε επίσης ως καταφύγιο για τους ντόπιους κατοίκους για αρκετούς αιώνες κατά τη διάρκεια των αραβοβυζαντινών πολέμων. Εκείνη την περίοδο η πόλη επεκτάθηκε σημαντικά στο σημείο που, τελικά, έγινε η ευρύτερη υπόγεια πόλη της Τουρκίας. Υπολογίζεται ότι, στο απόγειό του, ο πληθυσμός του Kaymakli αριθμούσε περίπου 3.500 άτομα.

Ένα μεγάλο δωμάτιο αρκετά κάτω στην πόλη Kaymakli (πηγή: wikipedia)
Ένα μεγάλο δωμάτιο αρκετά κάτω στην πόλη Kaymakli (πηγή: wikipedia)

Η πόλη άνοιξε στο κοινό το 1964 και χαρακτηρίστηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco το 1985. Προσφέρει ένα συναρπαστικό παράθυρο στο παρελθόν, κατεβαίνοντας οκτώ επίπεδα βαθιά – αν και μόνο τα τέσσερα πρώτα είναι προσβάσιμα από επισκέπτες, τα οποία βρίσκονται σε απόσταση περίπου 20 μέτρων κάτω από το έδαφος. Κατά γενικό κανόνα, οι πιο πλούσιες οικογένειες ζούσαν πιο κοντά στην επιφάνεια. Ενώ εξερευνάτε το Kaymakli, θα περάσετε από στάβλους, αποθηκευτικούς χώρους (μερικοί από τους οποίους χρησιμοποιούνται ακόμα σήμερα), πρώην σπίτια, εκκλησίες και κοινόχρηστες κουζίνες, όπου κάποτε μαγειρεύονταν μαζικά τα γεύματα για τον πληθυσμό της πόλης.

Καθώς ελίσσεστε μέσα στον υπόγειο λαβύρινθο, δώσετε προσοχή στα κόκκινα βέλη, που σας καθοδηγούν προς τα κάτω και στα μπλε βέλη, που σας καθοδηγούν προς τα πάνω, για να αποφύγετε τον αποπροσανατολισμό.

Άποψη αρκετών ορόφων ταυτόχρονα στο Kaymakli (πηγή: wikipedia)
Άποψη αρκετών ορόφων ταυτόχρονα στο Kaymakli (πηγή: wikipedia)

Συγκρίνοντας τις δύο πόλεις, οι σήραγγες του Kaymakli είναι αισθητά πιο στενές, χαμηλότερες και με μεγαλύτερη κλίση – κάτι που μάλλον πρέπει να έχετε στο νου σας οι κλειστοφοβικοί. Αν και η σήραγγα δεν είναι προσβάσιμη, η απόσταση των δύο πόλεων είναι μόλις 10 λεπτά με το αυτοκίνητο και εξυπηρετεί αν θέλετε να εξερευνήσετε και τα δύο μέρη σε μια μέρα.

Bonus Fact: Το 2013, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια νέα υπόγεια πόλη της Καππαδοκίας κάτω από ένα βυζαντινό κάστρο στην κορυφή ενός λόφου στο Nevşehir, την πρωτεύουσα της επαρχίας. Η τοποθεσία πιστεύεται ότι ανταγωνίζεται το Derinkuyu, με τις πρώτες μετρήσεις να δείχνουν ότι είναι μεγαλύτερη κατά περίπου ένα τρίτο.

Εδώ οι καλοί χάρτες: Καππαδοκία
Παντελής Κάκαρης
Παντελής Κάκαρης
Τι γίνεται όταν ένας άνθρωπος είναι νερντ της γεωγραφίας και ταυτόχρονα δεν χορταίνει τα ταξίδια; Δημιουργεί το geografikoi.gr

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

* Ορισμένοι σύνδεσμοι σε αυτήν την ανάρτηση οδηγούν σε συνεργαζόμενες σελίδες. Εάν αγοράσετε κάτι μέσω αυτών, μπορεί να κερδίσω μια μικρή προμήθεια — η οποία ΔΕΝ σας επιβαρύνει σε κάτι! Με αυτόν τον τρόπο το geografikoi.gr συντηρείται και μπορώ και παρέχω το περιεχόμενο του δωρεάν.