Στις 13 Απριλίου 2015 ο Τσέχος πολιτικός του φιλελεύθερου χώρου και ακτιβιστής Vit Jedlicka ανακήρυξε την ίδρυση ενός νέου μικροκράτους (ή μικροέθνους), της Ελεύθερης Δημοκρατίας της Λιβερλανδίας ή Λίμπερλαντ (Free Republic of Liberland), σε ένα μικρό κομμάτι γης έκτασης μόλις 7 τετραγωνικών χιλιομέτρων πάνω στο Δούναβη, στα σύνορα Σερβίας και Κροατίας.
Όραμά του ήταν να δημιουργήσει μια «αναρχο-καπιταλιστική ουτοπία» ή έστω έναν φορολογικό παράδεισο για υπεράκτιες επιχειρήσεις. Την ίδια μέρα ο Jedlicka και μερικοί συνεργάτες του, αφού τον εξέλεξαν πρόεδρο, έκαναν έπαρση της σημαίας του νέου κράτους. Πώς είναι όμως δυνατόν στις μέρες μας να υπάρχει ένα κομμάτι γης στην καρδιά της Ευρώπης που δεν διεκδικείται από κανέναν;
Ας πάμε λίγο πίσω στην ιστορία της περιοχής… Για πολλούς αιώνες ο Δούναβης υπήρξε το σύνορο ανάμεσα στους Κροάτες στα δυτικά και τους Σέρβους στα ανατολικά. Τον 19ο αιώνα οι Αψβούργοι μονάρχες της Αυστρίας που ήλεγχαν την περιοχή αποφάσισαν να εκτελέσουν μια σειρά έργων, προκειμένου να διευκολύνουν τη ναυσιπλοΐα στον ποταμό.
Οι εργασίες αυτές είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή της κοίτης του Δούναβη, μια εξέλιξη που θα αποτελέσει την αιτία για μια συνοριακή διαμάχη που θα ανακύψει αργότερα…
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και τη δημιουργία του κράτους της Γιουγκοσλαβίας το σύνορο του Δούναβη δεν είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς οριοθετούσε απλώς δύο επαρχίες του ίδιου κράτους. Αν και οι απαρχές της συνοριακής διαμάχης ξεκίνησαν ήδη από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, το ζήτημα απέκτησε ιδιάζουσα βαρύτητα μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 και τη δημιουργία των ανεξάρτητων κρατών της Σερβίας και της Κροατίας.
Από τότε τα δύο κράτη διαφωνούν για τα ακριβή σύνορα ανάμεσά τους: η Σερβία υποστηρίζει ότι το όριο είναι η σημερινή κοίτη του Δούναβη, ενώ η Κροατία ισχυρίζεται ότι το σύνορο βρίσκεται στην ιστορική κοίτη του ποταμού, πριν από τα έργα που έγιναν από τους Αψβούργους.
Διαβάστε επίσης: Ποιες χώρες διασχίζει ο Δούναβης ποταμός;
Η αμφισβητούμενη περιοχή ανάμεσα στις δύο χώρες αφορά μια ζώνη 140 χιλιομέτρων και περιλαμβάνει ορισμένα τμήματα γης που με την νέα κοίτη βρέθηκαν στα ανατολικά του ποταμού (και άρα ανήκουν στη Σερβία), ενώ με την παλιά κοίτη βρίσκονταν στα δυτικά του ποταμού (και διεκδικούνται μέχρι σήμερα από την Κροατία).
Στα διαφιλονικούμενα αυτά τμήματα γης ανήκει και η Gornja Siga, μια περιοχή που μετά την αλλαγή της κοίτης βρέθηκε από την ανατολική πλευρά του ποταμού στη δυτική. Και ενώ θεωρητικά θα έπρεπε να αναγνωρίζεται ως έδαφος της Κροατίας, οι αρχές της χώρας δεν την διεκδικούν, καθώς αυτό θα σήμαινε ότι αναγνωρίζουν τη τωρινή κοίτη του ποταμού ως σύνορο και ως εκ τούτου θα έπρεπε να παραιτηθούν από πολλά πολύτιμα γι’ αυτές εδάφη στα ανατολικά της σύγχρονης κοίτης. Έτσι, η Gornja Siga κατέληξε να θεωρείται μια terra nullius, δηλαδή ένα τμήμα γης που δεν διεκδικείται από κανένα κυρίαρχο κράτος.
Και κάπως έτσι φτάσαμε στο 2015… Η Gornja Siga, ένα ακατοίκητο κομμάτι γης στο μέγεθος του Γιβραλτάρ που καλύπτεται στο μεγαλύτερο μέρος του από δάση, έγινε η επικράτεια για το μικροέθνος Λίμπερλαντ που οραματίστηκε ο Vit Jedlicka.
Ο αυτοανακηρυχθείς πρόεδρος, σε μια ομιλία του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Πράγας τον Απρίλιο του 2015, στήριξε τις διεκδικήσεις του στη Σύμβαση του Μοντεβιδέο για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κρατών που υπογράφτηκε το 1933, υποστηρίζοντας ότι η δημιουργία του κράτους της Λιβερλανδίας δεν αντιτίθεται στις αρχές της σύμβασης, καθώς κανένα κράτος δεν εγείρει αξιώσεις στην περιοχή.
Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου παρουσίασε την κυβέρνηση του κράτους του που αποτελούνταν από τους υπουργούς οικονομικών, εξωτερικών, εσωτερικών και δικαιοσύνης, καθώς επίσης και τους δύο αντιπροέδρους.
Στόχος του μικροέθνους, όπως αναφέρεται και στην ιστοσελίδα του, είναι «η δημιουργία μια κοινωνίας όπου δίκαιοι άνθρωποι μπορούν να ευημερούν με ελάχιστες κρατικές ρυθμίσεις και φόρους». Μάλιστα, τον πρώτο μήνα ζωής του νέου κράτους, η ιστοσελίδα του είχε δεχτεί πάνω από 200.000 αιτήσεις παροχής υπηκοότητας (κυρίως άτομα από τη Μέση Ανατολή που αναζητούσαν πολιτικό άσυλο).
Ωστόσο, η αντίδραση των δύο γειτονικών κρατών δεν άφησε στον Jedlicka πολλά περιθώρια για άλλες πρωτοβουλίες, τουλάχιστον στην ίδια την επικράτεια του κράτους του. Το Σερβικό Υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι, αν και δεν θεωρεί την υπόθεση σημαντική, παραδέχεται ότι το νέο κρατίδιο δεν παραβιάζει τα σερβικά σύνορα, τα οποία οριοθετούνται από τον Δούναβη. Από την πλευρά της η Κροατία, η οποία διαχειρίζεται την περιοχή, δήλωσε ότι μετά από διεθνή διαιτησία η Gornja Siga θα πρέπει να αποδοθεί είτε στη Σερβία είτε στην Κροατία και σε κανένα τρίτο μέρος.
Μάλιστα, από τον Μάιο του 2015 οι κροατικές αρχές απαγόρευσαν την πρόσβαση στην περιοχή. Ούτε ο ίδιος ο πρόεδρος δεν κατάφερε να επισκεφτεί το έδαφος του «κράτους» του, καθώς όσες φορές το επιχείρησε συνελήφθη και κρατήθηκε από την κροατική αστυνομία. Το ίδιο συνέβη και με διάφορες δημοσιογραφικές αποστολές που προσπάθησαν να προσεγγίσουν την Gornja Siga.
Παρ’ όλα τα εμπόδια, ο Jedlicka φαίνεται ότι δεν έχει εγκαταλείψεις τις φιλοδοξίες του. Διατηρεί ένα πολυάσχολο διεθνές πρόγραμμα, επισκεπτόμενος συνέδρια φιλελευθέρων σε όλο τον κόσμο, διορίζει υπουργούς και ξένους αντιπροσώπους και προσπαθεί να κρατήσει την Λίμπερλαντ ζωντανή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης, διοργάνωσε έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ο οποίος προσέλκυσε συμμετοχές από κορυφαία γραφεία παγκοσμίως.
Μέχρι σήμερα κανένα κράτος-μέλος του ΟΗΕ δεν έχει αναγνωρίσει διπλωματικά την Λίμπερλαντ. Οι μόνες επαφές που έχει κάνει ο πρόεδρός της είναι με τις αρχές της αυτοανακηρυχθείσας Δημοκρατίας της Σομαλιλάνδης (που επίσης δεν αναγνωρίζεται από καμία χώρα), με σκοπό την αμοιβαία αναγνώριση.
Μόνο κάποια άλλα μικροέθνη με παρόμοιο στάτους κβο έχουν αναγνωρίσει τη Λίμπερλαντ:
- Το Βασίλειο του Βορείου Σουδάν που βρίσκεται στην περιοχή Μπιρ Ταουΐλ στα σύνορα Αιγύπτου-Σουδάν και αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος από τον Αμερικανό Τζερεμάια Χίτον το 2014.
- Το Πριγκιπάτο του Σίλαντ, το γνωστό έθνος-πλατφόρμα κοντά στη Μεγάλη Βρετανία που δημιουργήθηκε από τον Πάντι Ρόι Μπέιτς το 1967, και
- Το Βασίλειο της Ενκλάβα, ένα μικροέθνος που ιδρύθηκε από μια ομάδα Πολωνών τουριστών αρχικά σε ένα κομμάτι γης στα σύνορα Σλοβενίας-Κροατίας. Όταν όμως ενημερώθηκαν από τις σλοβενικές αρχές ότι η γη αυτή ανήκει τελικά στη Σλοβενία, οι Πολωνοί μετέφεραν το κρατίδιο σε μια δεύτερη terra nullius στο Δούναβη, στα σερβοκροατικά σύνορα, γειτονική της Λίμπερλαντ, έκτασης 0,3 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σύντομα ο βασιλιάς Ενκλάβ Α’ (κατά κόσμον Piotr Wawrzynkiewicz) πληροφορήθηκε ότι το έδαφος αυτό διεκδικούνταν ήδη ένα μήνα πριν από το αυτοανακηρυχθέν Πριγκιπάτο της Σελεστίνια. Ο υπουργός εξωτερικών υποθέσεων του πριγκιπάτου δήλωσε ότι οι συμπατριώτες του είναι έτοιμοι να πάνε σε πόλεμο με τους αντιπάλους τους, αν χρειαστεί…
Ηθικό δίδαγμα: Αν βρεθείτε ποτέ σε κάποια γωνιά του κόσμου και μάθετε ότι ένα κομμάτι γης δεν διεκδικείται από κανέναν, μη διστάσετε! Διεκδικήστε το και μπορεί ξαφνικά να βρεθείτε με ένα δικό σας κράτος! Το λέει και ο πρόεδρος…
Δείτε και την πρόταση της εταιρείας Zaha Hadid Architects για έναν φουτουριστικό παράδεισο στη Λίμπερλαντ, «μια εικονική κυβερνο-αστική πόλη στο μετασύμπαν»:
Διαβάστε στη συνέχεια για το Πριγκιπάτο της Σεμπόργκα, ένα μικροέθνος στην βορειοδυτική Ιταλία
