Οι καλύβες χτισμένες από οστά μαμούθ που βρέθηκαν κατά μήκος της κοιλάδας του Δνείπερου ποταμού της Ουκρανίας (και επίσης και σε άλλες τοποθεσίες στη Μοραβία, Τσεχία και στη νότια Πολωνία) μπορεί να είναι οι αρχαιότερες κατασκευές που χτίστηκαν από τον προϊστορικό άνθρωπο, και επομένως τα αρχαιότερα δείγματα αρχιτεκτονικής.
Μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες από αυτές τις καλύβες από οστά μαμούθ βρέθηκαν στο Mezhyrich, ένα χωριό στην κεντρική Ουκρανία, όπου το 1965, ένας αγρότης έσκαψε το κάτω οστό ενός μαμούθ στην προσπάθεια να επεκτείνει το υπόγειο κελάρι του. Περαιτέρω ανασκαφές αποκάλυψαν την παρουσία 4 προϊστορικών καλύβων, που αποτελούνταν από 149 οστά μαμούθ συνολικά.
Αυτά τα καταφύγια χρονολογούνται μεταξύ του 23.000 π.Χ. και 12.000 π.Χ., και πιστεύεται ότι είναι μερικές από τις παλαιότερες κατοικίες που είναι γνωστό ότι κατασκευάστηκαν από τον προϊστορικό άνθρωπο, και συνήθως αποδίδονται στους Κρο-Μανιόν (σσ. πρώιμοι Homo sapiens sapiens, 45.000 π.Χ. έως 12.000 π.Χ.).
«Αποτελούνται από εκατοντάδες οστά και χαυλιόδοντες διατεταγμένα σε έναν σφιχτό κύκλο, διαμέτρου μεταξύ 6 και 10 μέτρων. Μια εστία βρίσκεται συνήθως κοντά στο κέντρο της πρώην κατοικίας και πέτρινα εργαλεία και άλλα συντρίμμια είναι διάσπαρτα μέσα και έξω από την κατασκευή. Κοντά στις καλύβες έχουν βρεθεί μεγάλοι λάκκοι γεμάτοι με λίθινα εργαλεία, θραύσματα οστών και στάχτη.
Οι απαιτήσεις για την συναρμολόγηση αυτών των κατασκευών σίγουρα ήταν αυξημένες. Ακόμη και σε ξηρή κατάσταση, τα τεράστια οστά των μαμούθ ζυγίζουν εκατοντάδες κιλά. Οι επιστήμονες εξετάζουν το ενδεχόμενο τα οστά και οι χαυλιόδοντες να ανακτήθηκαν μετά από κυνηγητικές εξορμήσεις κατά τις οποίες σφαγιάστηκαν ολόκληρα κοπάδια ενήλικων μαμούθ μαζί με τα μικρά τους. Μια πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι τα οστά συγκεντρώθηκαν σε εκβολές ρεμάτων και ποταμιών κοντά στις τοποθεσίες που βρέθηκαν οι κατοικίες.
Ο πρωταρχικός σκοπός των καλυβών, που υποτίθεται ότι ήταν καλυμμένες με δέρματα ζώων, ήταν πιθανώς η προστασία από το ακραίο κρύο και τους ισχυρούς ανέμους. Ορισμένοι αρχαιολόγοι, εντυπωσιασμένοι με το μέγεθος και την εμφάνιση των κατασκευών, υποστήριξαν ότι έχουν επίσης θρησκευτική ή κοινωνική σημασία. Έχουν περιγραφεί ως τα πρώτα δείγματα «μνημειακής αρχιτεκτονικής» ως απόδειξη αυξημένης κοινωνικής πολυπλοκότητας και διαχωρισμού κοινωνικών στρωμάτων κατά την τελική φάση της Εποχής των Παγετώνων». (πηγή: Paul G. Bahn (ed) 100 Great Archaeological Discoveries [1995] 54-55)
Άλλα ενδιαφέροντα αντικείμενα έχουν επίσης βρεθεί στην τοποθεσία, συμπεριλαμβανομένου ενός χάρτη που είναι σχεδιασμένος σε ένα κόκκαλο, ο οποίος πιθανώς να δείχνει την περιοχή γύρω από τον οικισμό. Ανακαλύφθηκαν επίσης τα υπολείμματα ενός «τύμπανου», από κρανίο μαμούθ ζωγραφισμένο με μοτίβα από κουκκίδες και γραμμές κόκκινης ώχρας, μαζί με κεχριμπαρένια στολίδια και απολιθωμένα κοχύλια.
