«Δρομέας»: Η ιστορία του διάσημου γλυπτού του Κώστα Βαρώτσου

Δρομέας
Ο «Δρομέας», το άγαλμα του γλύπτη Κώστα Βαρώτσου, βρίσκεται σήμερα απέναντι από το ξενοδοχείο Χίλτον στην Αθήνα...

Ο Δρομέας είναι ένα άγαλμα και γλυπτό 8 μέτρων του Κώστα Βαρώτσου που φιλοτεχνήθηκε τον Αύγουστο του 1988 από γυαλί και σιδερένιο σκελετό. Κατασκευάστηκε στα πλαίσια μιας καλλιτεχνικής δράσης-πρωτοβουλία του Σταύρου Ξαρχάκου- που συνέβη στον δήμο Αθηναίων επί της δημαρχίας Έβερτ και προοριζόταν να τοποθετηθεί στην κορυφή του σιντριβανιού στην πλατεία Ομονοίας (όχι αυτό το μεταμοντέρνο που υπάρχει τώρα χωρίς νερό. Το παλιό το καλό το πυραμιδωτό!).

Όπως κ τα υπόλοιπα έργα των καλλιτεχνών που πήραν μέρος στα Δρώμενα, θα τοποθετούνταν σε κεντρικά εξωτερικά σημεία όλης της Αθήνας για έναν μήνα με σκοπό την εξοικείωση των κατοίκων με τους σύγχρονους δημιουργούς αλλά και την εικαστική παρέμβαση στο αστικό τοπίο. Να γίνουμε λίγο αρτ-φρεντλι επιτέλους βρε αδερφέ, ευρωπαίοι πράμα!

Αρχικά ο Κώστας Βαρώτσος είχε ονομάσει το γλυπτό «Ξένος», εμπνευσμένος από την ιδέα του περαστικού, ενός ανθρώπου σε διαρκή κίνηση. Όπως έναν ξένο, που συχνά τον ρωτάμε «πότε ήρθες;» και σχεδόν αμέσως «πότε θα φύγεις;». Σκεφτείτε επίσης πως τότε η πλατεία Ομονοίας ήταν ένα σημείο που όλοι θα περνούσαν από εκεί, ντόπιοι και επαρχιώτες. 

Το έργο τελικά έγινε γνωστό ως Δρομέας αφού έτσι ερμηνεύτηκε από το ευρύ κοινό. Ο γλύπτης αποδέχτηκε την ονομασία που επικράτησε γιατί όπως ανέφερε κ ο ίδιος, αυτός ο ξένος που περιγράφει το δημιούργημά του είναι και δρομέας, δρομέας της ζωής.

Δείτε βήμα βήμα το στήσιμο του Δρομέα από τον Κώστα Βαρώτσο

Οι αντιδράσεις

Πιστεύετε ότι χρειάζεται να πω πολλά εδώ; Δεν έχουμε πια την αυτογνωσία ότι είμαστε ένας λαός που αγαπάμε να μισούμε και να διχαζόμαστε;; ε, έτσι κι εδώ.. το έργο φυσικά και δεν έγινε μαζικά αποδεκτό. Θες λίγο το μοντέρνο της εποχής του, θες λίγο η σχέση των Αθηναίων με την σύγχρονη τέχνη, ο Δρομέας δίχασε την κοινή γνώμη. Είχε φανατικούς εχθρούς και φανατικούς υποστηρικτές (team υποστηρικτές εδώ!). Ακόμη και άνθρωποι της τέχνης επιτέθηκαν στον τότε 32χρονο Κώστα Βαρώτσο, με κύριο παράδειγμα τον Παναγιώτη Τέτση που είχε δηλώσει πως το όνειρό του είναι να φύγει αυτό το έργο από την πόλη. Ο Βαρώτσος δεν απάντησε ποτέ σε όλα αυτά καθώς θεωρούσε πως απλά δεν μπορούσαν να αποκωδικοποιήσουν το έργο του γιατί ήταν πρωτογενές, δεν ανήκε σε καμία νοοτροπία ή κίνημα και δεν είχε καμία σχέση με τους πολύ γνωστούς σε όλους μας αρχαίους δρομείς. Εδώ να σημειώσουμε πως έναν χρόνο πριν, το 1987, ο Βαρώτσος είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην Biennale του Sao Paolo.

Η μεταφορά

Όπως προ είπα, το γλυπτό ήταν υπολογισμένο να παραμείνει στην Ομόνοια για περίπου έναν μήνα, όσο θα διαρκούσε και η καλλιτεχνική δράση του δήμου. Όμως λόγω της μεγάλης εντύπωσης που προκάλεσε και μετά από παρότρυνση της Μελίνας Μερκούρη, το γλυπτό παρέμεινε στην θέση του μόνιμα. Ωστόσο, το 1993 η εταιρεία κατασκευής του μετρό ειδοποίησε πως θέλει να σκάψει ακριβώς στο σημείο που στεκόταν ο Δρομέας και έτσι ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την μεταφορά του με την εταιρεία Bechtel, η οποία είχε αναλάβει να φτιάξει κάποιες από τις γραμμές του μετρό. Οι υπεύθυνοι της εταιρείας είπαν ότι θα γκρέμιζαν το έργο και θα το ξαναέφτιαχναν κάπου αλλού. Το συμβόλαιό τους με το ελληνικό δημόσιο ανέφερε άλλωστε, πως ότι χαλούσαν θα το ξαναέφτιαχναν.

Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν, είναι πως ο Δρομέας της Ομονοίας καταστράφηκε τελείως και πετάχτηκε κυριολεκτικά στα σκουπίδια, καθώς δεν ήταν σχεδιασμένος για αποσυναρμολόγηση και μεταφορά. Ο δεύτερος Δρομέας που στήθηκε το 1994 στην πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής απέναντι από το Χίλτον κ την εθνική πινακοθήκη, δεν έχει και δεν θα μπορούσε να έχει άλλωστε καμία σχέση με τον πρωτότυπο καθώς επρόκειτο για ένα άγαλμα με μεγάλες τεχνικές δυσκολίες, καθώς αποτελείτο από σίδερο, το οποίο χρησιμοποιείται στην κατασκευή υποβρυχίων και από γυαλί που ζυγίζει περίπου 50 τόνους. Για τη μελέτη (αρχιτεκτονική κ στατική) και την κατασκευή του, όπως έχει δηλώσει ο Έλληνας γλύπτης, χρειάστηκε περίπου ένας χρόνος, ενώ μόνο για την τοποθέτηση του γυαλιού ενάμισης μήνας. Η «μεταφορά» του ήταν υποθετικά προσωρινή. Οι εργασίες του μετρό στην Ομόνοια τελείωσαν όμως εκείνος δεν επέστρεψε ποτέ πίσω.

Το «μπιφ»

Τον Μάρτιο του 2019 ο δημιουργός του έργου αποκάλυψε πως η τότε υπουργός πολιτισμού κα Ζορμπά είχε προτείνει την ανταλλαγή του Δρομέα. Συγκεκριμένα, είχε ζητήσει από τον ίδιο να μεταφερθεί το γλυπτό στα Σκόπια και την θέση του να πάρει ένα άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ΑΠΟ τα Σκόπια ως ένδειξη συμφιλίωσης μεταξύ των δυο κρατών στα πλαίσια της συμφωνίας των Πρεσπών. Ο Βαρώτσος, ο οποίος κατέχει τα πνευματικά δικαιώματα του γλυπτού, απέρριψε την πρόταση και ο Δρομέας παρέμεινε στην Αθήνα. Και κάπως έτσι ξεκίνησε ο καβγάς για το καλλιτεχνικό έγκλημα όπως ονομάστηκε τότε… Τον καλλιτέχνη διέψευσε η κα Ζορμπά, λέγοντας από την πλευρά της πως δεν έχει γίνει καμία πρόταση για μεταφορά του και πως ούτως ή άλλως το έργο ανήκει στον δήμο Αθηναίων. Ο εικαστικός δήλωνε στενοχωρημένος, σοκαρισμένος και εμβρόντητος, τόσο για την πρόταση που του έγινε από την κυρία Ζορμπά, όσο και από το γεγονός ότι προσπάθησαν να τον διαψεύσουν και να τον βγάλουν τρελό.

Ο καθαρισμός

…που λέτε, περνάω κι εγώ πριν κανα 2μηνο από το σημείο και κάτι δεν μου πήγαινε σωστά! Ξέρεις, αυτή η αίσθηση που κάτι έχει αλλάξει αλλά δεν μπορείς να εντοπίσεις τι ή αν είναι καλό-κακό.. (αυτό που πάμε κομμωτήριο εμείς οι γυναίκες και σας ρωτάμε πως σας φαινόμαστε χωρίς να διευκρινίσουμε και σας πιάνει κρύος ιδρώτας που δεν ξέρετε τι είναι κ τι να πείτε..??? ε κάπως έτσι). Και ξαφνικά το παρατήρησα. Πήρε κάποια δευτερόλεπτα. Ο Δρομέας άστραφτε από καθαριότητα. Έκανε κυριολεκτικά μπλινκ-μπλινκ μέσα στην νύχτα, σαν να του είχαν βάλει μικρά led φωτάκια που αναβόσβηναν. Η περιγραφή χωρίς καμία υπερβολή, αλήθεια.

Η απαιτητική διαδικασία που ακολουθήθηκε για τον καθαρισμό, παρόντος του δημιουργού του φυσικά, έγινε σε 3 φάσεις και διήρκησε 15 ώρες. Λόγω της θέσης του γλυπτού, υπάρχουν ουσίες οι οποίες κάθονται πάνω στο γυαλί. Δεν μιλάμε για απλή σκόνη αλλά κατά κύριο λόγο για ρύπους, το οποίο σημαίνει ότι απαιτείται ειδική διαχείριση. Όπως και τις προηγούμενες φορές (το 2003, το 2012 και το 2014), προηγήθηκε εργαστηριακός έλεγχος για να εξασφαλιστεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, ενώ η μέθοδος προέκυψε μετά από μελέτη του πανεπιστημίου της Στουτγάρδης. Αρχικά το γλυπτό ψεκάστηκε με αφροποιητές για περισσότερες από 4 ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων διατηρήθηκε σε υγρό περιβάλλον ώστε να μην στεγνώσει σε κανένα σημείο. Στη δεύτερη φάση, ξεπλύθηκε με νερό σε θερμοκρασία 60 βαθμών και με μετρημένη πίεση ώστε να μην προκληθούν φθορές, ενώ στο τέλος ξεπλύθηκε ξανά με απιονισμένο νερό για να αποφευχθούν τα στίγματα από άλατα πάνω στις γυάλινες επιφάνειες.

Είχε ανακοινωθεί επίσης πως σχεδιάζονται εργασίες αποκατάστασης των τεμαχίων γυαλιού που έχουν υποστεί φθορές αλλά και έλεγχος στατικότητας του γλυπτού. Είναι πολύ πιθανό αυτό να γίνεται την στιγμή που μιλάμε καθώς το γλυπτό είναι ντυμένο με σκαλωσιές εδώ κ αρκετές μέρες.

ΜΠΟΝΟΥΣ ΦΑΚΤΣ

  • Το γλυπτό θα παραμείνει καθαρό, αφού η εξειδικευμένη εταιρεία Karcher το υιοθέτησε και ανέλαβε τον καθαρισμό του σε τακτά χρονικά διαστήματα.
  • Ο Κώστας Βαρώτσος φιλοτέχνησε το φετινό μετάλλιο του Μαραθωνίου της Αθήνας
  • Ο καλλιτέχνης έχει δηλώσει πως έχουν δημιουργηθεί κι άλλοι Δρομείς μικρότερης κλίμακας για φίλους του
  • Ένας μικρός Δρομέας ύψους 3 μέτρων κοσμεί την βίλλα του τούρκου εκατομμυριούχου Ουγκούρ Οζκάν στην Μύκονο. Η εκτιμώμενη αξία του έργου είναι περίπου 70.000 ευρώ, σύμφωνα όμως με τον γλύπτη, τον έκανε δώρο στον επιχειρηματία, με τον τελευταίο να πληρώνει μόνο τα υλικά.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

* Ορισμένοι σύνδεσμοι σε αυτήν την ανάρτηση οδηγούν σε συνεργαζόμενες σελίδες. Εάν αγοράσετε κάτι μέσω αυτών, μπορεί να κερδίσω μια μικρή προμήθεια — η οποία ΔΕΝ σας επιβαρύνει σε κάτι! Με αυτόν τον τρόπο το geografikoi.gr συντηρείται και μπορώ και παρέχω το περιεχόμενο του δωρεάν.