Η Αψίδα του Θριάμβου (Arc de triomphe στα γαλλικά) είναι ένα εμβληματικό σύμβολο της γαλλικής εθνικής ταυτότητας και ασφαλώς ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα του Παρισιού. Βρίσκεται στο κέντρο της Πλατείας Σαρλ ντε Γκωλ (Place Charles de Gaulle), που παλιά ονομαζόταν Πλατεία του Αστέρα (Place de l’Étoile). Εκεί καταλήγουν δώδεκα μεγάλες λεωφόροι του Παρισιού, σχηματίζοντας ένα αστέρι. Η πιο γνωστή είναι η Λεωφόρος Ηλυσίων Πεδίων (Avenue des Champs-Elysees), η οποία την συνδέει με την Πλατεία Κονκόρντ (Place de la Concorde).
Το μέγεθος της αψίδας είναι πραγματικά μνημειώδες. Έχει ύψος 55, μήκος 45 και βάθος 22 μέτρα. Το ύψος της κεντρικής αψίδας είναι 29,2 μέτρα και το πλάτος της 14,62 μέτρα, ενώ η πλαϊνή (μικρότερη) αψίδα έχει ύψος 18,7 μέτρα και άνοιγμα 8,45 μέτρα.
Ιστορία
Η πρώτη ιδέα για την κατασκευή της αψίδας ανήκει στον Μεγάλο Ναπολέοντα. Μετά την νίκη του στη μάχη του Αούστερλιτς τον Δεκέμβριο του 1805 δήλωσε, απευθυνόμενος προς το στράτευμά του: “Δεν θα επιστρέψετε στις εστίες σας, παρά μόνο περνώντας κάτω από αψίδες θριάμβων”. Έτσι, στις 18 Φεβρουαρίου 1806 υπέγραψε ένα αυτοκρατορικό διάταγμα για την ανέγερση μιας θριαμβικής αψίδας προς τιμήν της μεγάλης στρατιάς του.
Τα αρχικά σχέδια εκπόνησε ο αρχιτέκτονας Ζαν Σαλγκρέν. Για τη θέση που θα χτιζόταν προτάθηκαν διάφορες τοποθεσίες, τελικά όμως ο Ναπολέων αποφάσισε να ανεγερθεί δυτικά από τα Ηλύσια Πεδία, όπου θα ήταν ορατή και από τα Ανάκτορα του Κεραμεικού. Στις 15 Αυγούστου του 1806, ανήμερα των γενεθλίων του, ο αυτοκράτορας έθεσε τον θεμέλιο λίθο σε βάθος οκτώ μέτρων, μεταξύ των δύο νότιων πυλώνων.
Μετά την πτώση του Ναπολέοντα το 1815 οι εργασίες για την κατασκευή της αψίδας διακόπηκαν και ξανάρχισαν οκτώ χρόνια αργότερα με αργούς ρυθμούς. Την τελική ώθηση έδωσε το 1832 ο βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος, ο οποίος προσέλαβε για την αποπεράτωσή της έναν νέο αρχιτέκτονα, τον Γκιγιώμ Μπλουέ. Τελικά, στις 29 Ιουλίου 1836 έγιναν τα εγκαίνια της αψίδας. Από το φόβο επίθεσης εναντίον του βασιλιά μόνο έντεκα άτομα ήταν παρόντα στην εκδήλωση: ο πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου, ο υπουργός Οικονομικών, έξι εθνικοί φρουροί, ο φύλακας του μνημείου και δύο επίσημοι επισκέπτες…
Η διακόσμηση της αψίδας
Οι τέσσερις κίονες, στους οποίους στηρίζεται η Αψίδα του Θριάμβου, διακοσμούνται από μεγάλων διαστάσεων ανάγλυφες παραστάσεις, όπου απεικονίζονται:
- Η «Επιστράτευση του 1792» ή αλλιώς η «Μασσαλιώτιδα» (έργο του Φρανσουά Ρυντ), όταν σχεδόν 200.000 εθελοντές οργάνωσαν την άμυνα της Γαλλίας απέναντι στους ξένους στρατούς που είχαν κηρύξει πόλεμο εναντίον των επαναστατών. Πάνω από τους εθελοντές βρίσκεται η φτερωτή προσωποποίηση της Ελευθερίας.
- Ο «Θρίαμβος του Ναπολέοντα το 1810» (έργο του Ζαν-Πιέρ Κορτό), με αφορμή τις σημαντικές στρατιωτικές νίκες του αλλά και τον γάμο του με την αρχιδούκισσα Μαρία-Λουίζα της Αυστρίας. Ο Ναπολέων στεφανώνεται από μια Νίκη και η Μούσα της Ιστορίας χαράζει τους θριάμβους του σε μια πλάκα.
- Η «Αντίσταση του 1814», που συμβολίζει την αντίσταση των Γάλλων στην εισβολή των ξένων δυνάμεων που είχαν συνασπιστεί εναντίον του Ναπολέοντα εκείνη τη χρονιά. Ένας γυμνός πολεμιστής ετοιμάζεται να φύγει για να υπερασπιστεί την πατρίδα του, ενώ ένας γενειοφόρος αναβάτης χωρίς πανοπλία πέφτει από το άλογό του, σύμβολο της θυσίας για την πατρίδα.
- Η «Ειρήνη του 1815», που επέστρεψε στη Γαλλία παρά την προσπάθεια του Ναπολέοντα να ανακτήσει την εξουσία κατά τη διάρκεια των Εκατό Ημερών. Ο στρατιώτης στο κέντρο της σύνθεσης βάζει το σπαθί του στη θήκη του, σύμβολο του τέλους του πολέμου. Τα ζώα συμβολίζουν τη γεωργία και η μητέρα με το παιδί την οικογένεια και την εκπαίδευση, ενώ η Μινέρβα, με κράνος στο κεφάλι και δόρυ στο χέρι, κυριαρχεί στην ομάδα ως θεά της νίκης και εμπνεύστρια των τεχνών και των έργων ειρήνης. Τα δύο τελευταία ανάγλυφα ανήκουν στον Αντουάν Ετέξ.
Στις όψεις της αψίδας υπάρχουν άλλες έξι ανάγλυφες παραστάσεις (μία πάνω από καθένα από τα τέσσερα μεγάλα ανάγλυφα και δύο στις στενές πλευρές) που εικονίζουν σημαντικές στιγμές της Γαλλικής Επανάστασης και της εποχής του Ναπολέοντα.
Την αψίδα περιτρέχει μια ζωφόρος με ανάγλυφο μήκους 157 μέτρων με τίτλο «Η αναχώρηση και η επιστροφή των γαλλικών στρατευμάτων». Ακριβώς από πάνω υπάρχουν 30 ασπίδες με χαραγμένα τα ονόματα των μεγάλων γαλλικών νικών στη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους. Οι εσωτερικοί τοίχοι του μνημείου αναγράφουν τα ονόματα 660 ατόμων, μεταξύ των οποίων 558 Γάλλοι στρατηγοί της Πρώτης Γαλλικής Αυτοκρατορίας.
Από μια σκάλα με 284 σκαλοπάτια -ή με ανελκυστήρα μέχρι ένα σημείο- μπορεί κανείς να φτάσει μέχρι την κορυφή του μνημείου, όπου μπορεί να θαυμάσει την απαράμιλλη θέα του Παρισιού: τη βασιλική Σακρέ-Κερ στη Μονμάρτη, την επιχειρηματική συνοικία Λα Ντεφάνς και τους ουρανοξύστες της, τον θόλο του Πάνθεον, αλλά και τους πύργους του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων και το Κέντρο Ζορζ Πομπιντού. Ένα επίπεδο κάτω από το παρατηρητήριο βρίσκεται ένα μικρό μουσείο με διαδραστικά εκθέματα για την ιστορία της αψίδας.
Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την Αψίδα του Θριάμβου
- Τα σχέδια του αρχιτέκτονα Ζαν Σαλγκρέν ήταν εμπνευσμένα από την Αψίδα του Τίτου που βρίσκεται στη Ρωμαϊκή αγορά της Ρώμης. Χτίστηκε το 81 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Δομιτιανό για να τιμήσει τις στρατιωτικές νίκες του αδελφού του, αυτοκράτορα Τίτου.
- Η σορός του διάσημου συγγραφέα Βίκτωρα Ουγκό εκτέθηκε κάτω από την αψίδα την νύχτα της 31ης Μαΐου 1885, πριν από την μεταφορά της στο Πάνθεον. Στην πομπή της κηδείας του συμμετείχαν πάνω από 2 εκατομμύρια Παριζιάνοι.
- Για τέσσερα χρόνια, από το 1882 έως το 1886, ένα μνημειώδες γλυπτό στεκόταν στην κορυφή της αψίδας. Είχε τίτλο, «Ο θρίαμβος της επανάστασης» και απεικόνιζε ένα άρμα που σύρεται από άλογα.
- Στις 14 Ιουλίου 1919, με αφορμή την εθνική εορτή της Γαλλίας, κάτω από την αψίδα παρέλασαν αγήματα από όλες τις συμμαχικές χώρες που είχαν νικήσει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
- Κάτω από την αψίδα βρίσκεται το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, με τη φλόγα που άναψε για πρώτη φορά το 1921 εις μνήμην των πεσόντων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
- Υπάρχουν πολλές αψίδες ανά τον κόσμο που κατασκευάστηκαν με πρότυπο την παρισινή, όπως στο Βουκουρέστι, στην Πιονγιάνγκ της Βόρειας Κορέας, στο Κάνσας Σίτυ και μια μικρογραφία της στο ξενοδοχείο Paris Las Vegas.
- Το 2018, στο πλαίσιο των διαδηλώσεων των Κίτρινων Γιλέκων, η αψίδα έπεσε θύμα βανδαλισμού. Οι διαδηλωτές έκαναν γκράφιτι στο μνημείο και λεηλάτησαν το μικρό μουσείο του.
Πηγές: Wikipedia, Paris Arc De Triomphe, Britannica
Διαβάστε στη συνέχεια: Χριστούγεννα στο Παρίσι το 2023
