Το Καστέλ ντελ Μόντε, ένα αληθινό αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, ασκεί ακόμα και στον σημερινό επισκέπτη μια ακαταμάχητη γοητεία.
Υπεύθυνος για την κατασκευή του ήταν ο Φρειδερίκος Β’ Χοενστάουφεν, Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους και βασιλιάς της Ιταλίας και της Σικελίας, ο «πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης», σύμφωνα με τα λόγια του Φρίντριχ Νίτσε.
Ο Φρειδερίκος Β’ ήταν μία από τις πλέον ισχυρές ιστορικές φυσιογνωμίες του Μεσαίωνα και πρωταγωνίστησε στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης κατά το πρώτο μισό του 13ου αιώνα. Στην εποχή του η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έφτασε στη μέγιστη ακμή της, καθώς απλωνόταν από τη Σικελία στο Νότο μέχρι τη Γερμανία στο Βορρά. Άνθρωπος με μεγάλες φιλοδοξίες, πήρε τον τίτλο του βασιλιά των Ρωμαίων, της Γερμανίας, της Ιερουσαλήμ, της Ιταλίας και της Σικελίας, ενώ συγκρούστηκε δυναμικά με τον πάπα Γρηγόριο Θ’, ο οποίος τον αποκάλεσε Αντίχριστο.
Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ιταλία και μάλιστα στην αυλή του Παλέρμο στη Σικελία, όπου δημιούργησε ένα βασίλειο που έμοιαζε αρκετά με μοντέρνο συγκεντρωτικό κράτος με αποτελεσματική διοίκηση και γραφειοκρατία. Έμεινε, ωστόσο, στην ιστορία κυρίως για την εξαιρετική του μόρφωση: ήταν επιστήμονας, λόγιος, αρχιτέκτονας, ποιητής και συνθέτης, μιλούσε έξι γλώσσες και διακρίθηκε ως προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών. Δεν ήταν τυχαίο, λοιπόν, το προσωνύμιό του Stupor mundi, δηλαδή «το θαύμα του κόσμου».
Παρά το γερμανικό του αίμα από την πλευρά του πατέρα του αυτοκράτορα Ερρίκου ΣΤ’, ο Φρειδερίκος ήταν και παρέμεινε κατά βάση ένας Ιταλός (η μητέρα του Κωνσταντία Ωτβίλ ήταν κόρη του βασιλιά της Σικελίας Ρογήρου Β΄). Γύρω στα 1220 επισκέφθηκε για πρώτη φορά την περιοχή της Απουλίας και ενθουσιάστηκε από την φυσική της ομορφιά. Έτσι, αποφάσισε να χτίσει ένα κάστρο -που ονομάστηκε Καστέλ ντελ Μόντε- στην περιοχή της Άντρια, κοντά στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντελ Μόντε, μια περιοχή ιδιαίτερα εύφορη με άφθονα νερά και πλούσια βλάστηση. Η ανέγερση του κάστρου ολοκληρώθηκε το 1240.
Το Καστέλ ντελ Μόντε θεωρείται ένα αριστούργημα της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής. Σύμφωνο με το ουμανιστικό όραμα του κατασκευαστή του, το κάστρο συνδυάζει στοιχεία από διάφορα στυλ, όπως της κλασικής αρχαιότητας, της ισλαμικής Ανατολής και γοτθικά της βόρειας Ευρώπης.
Το ασυνήθιστο σχήμα του, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν προστάτευε κάποιον οικισμό, έχει οδηγήσει κάποιους ερευνητές στην υπόθεση ότι χρησίμευε ως κυνηγετικό περίπτερο ή έπαυλη, ενώ άλλοι θεωρούν ότι λειτουργούσε ως αμυντική κατασκευή. Ωστόσο, από το κτίσμα λείπουν οι εγκαταστάσεις που ήταν τυπικές για φρουριακά έργα, όπως τάφροι ή στρατιωτικά καταλύματα.
Το 8 ήταν ο αριθμός-κλειδί στον σχεδιασμό του κάστρου: έχει οκταγωνικό σχήμα, σε κάθε γωνία του είναι χτισμένος ένας επίσης οκταγωνικός πύργος, στο ισόγειο και στον πρώτο όροφο υπάρχουν οκτώ δωμάτια, ενώ στο κέντρο σχηματίζεται μια οκταγωνική αυλή, όπου πιστεύεται ότι υπήρχε μια πισίνα σε οκταγωνικό σχήμα.
Η πρόσβαση στο κάστρο γινόταν μέσω δύο εισόδων, μιας περίτεχνης κύριας πύλης και μιας δευτερεύουσας πιο διακριτικής. Στην κύρια είσοδο συνδυάζονται μια αψίδα αραβικού στυλ, ένα αέτωμα ελληνορωμαϊκού ρυθμού και διπλά τοξωτά παράθυρα γοτθικού ρυθμού.
Τα δωμάτια του πάνω ορόφου είχαν πολύ πλούσια διακόσμηση, με θολωτές κατασκευές που κατέληγαν σε κιονόκρανα με τη μορφή Καρυατίδων και άλλων μυθικών πλασμάτων. Οι δύο όροφοι του κτιρίου συνδέονταν εσωτερικά με σπειροειδή κλιμακοστάσια στους πύργους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρωτοποριακή για την εποχή υδραυλική του εγκατάσταση που διέθετε τουαλέτα και μπάνιο, καθώς και σύστημα συλλογής του βρόχινου νερού, μια ανατολίτικη επιρροή.
Γενικά το κάστρο υπακούει σε πολύ αυστηρούς μαθηματικούς και γεωμετρικούς κανόνες που ίσως αντανακλούσαν την αναζήτηση της τελειότητας εκ μέρους του κατασκευαστή του. Μάλιστα, η θέση του έχει μελετηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργούνται ιδιαίτερα εφέ φωτός και σκιάς σε συγκεκριμένες εποχές του έτους, όπως κατά τη διάρκεια των ισημεριών και των ηλιοστασίων.
Η τόσο προσεκτικά μελετημένη κατασκευή του κάστρου έχει εξάψει τη φαντασία των ερευνητών, συμβάλλοντας στην δημιουργία ενός πέπλου μυστηρίου γύρω από αυτό. Είχε, μάλιστα, συνδεθεί κάποτε με τους Ναΐτες Ιππότες και τους μυστικούς συμβολισμούς τους, μια θεωρία που ωστόσο δεν επιβεβαιώνεται. Για ορισμένους το κάστρο συμβολίζει το αυτοκρατορικό στέμμα ή την ουράνια Ιερουσαλήμ, ενώ το οκταγωνικό του σχήμα, η «τέλεια εικόνα της αιωνιότητας», αντιπροσωπεύει τη επίγεια εξουσία του χριστιανού Καίσαρα.
Τους επόμενους αιώνες το κάστρο δεν είχε ιδιαίτερα καλή τύχη. Χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή αλλά και ως καταφύγιο από την πανούκλα. Οι μαρμάρινες διακοσμήσεις αφαιρέθηκαν σε μεγάλο βαθμό, κυρίως από μέλη του οίκου των Βουρβώνων που τα χρησιμοποίησαν στο παλάτι που έχτισαν στην Καζέρτα. Αφού έμεινε κενό και εγκαταλελειμμένο για πολλά χρόνια αγοράστηκε το 1876 από το ιταλικό κράτος, το οποίο ξεκίνησε την αναστήλωσή του το 1928.
Το 1996 εγγράφηκε στη λίστα παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ως ένα «μοναδικό δείγμα της μεσαιωνικής αμυντικής αρχιτεκτονικής», ενώ εικονίζεται και στο ιταλικό κέρμα του ενός λεπτού του ευρώ.
Bonus Facts
- Κεντρική θέση στο περίφημο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο « Το όνομα του ρόδου» κατέχει ένα παλιό κάστρο με το όνομα «Aedificium». Την έμπνευση στο συγγραφέα για το κάστρο αυτό έδωσε το Καστέλ ντελ Μόντε…
- Ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β’, εκτός όλων των άλλων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, ήταν και δεινός κυνηγός και μάλιστα λάτρης της μεθόδου κυνηγιού με τη βοήθεια εκπαιδευμένων αρπακτικών πτηνών, κυρίως γερακιών. Συνέγραψε, μάλιστα, το πιο ολοκληρωμένο έργο της δυτικής βιβλιογραφίας για την τέχνη της ιερακοθηρίας με τίτλο De Arte Venandi cum Avibus (Περί της τέχνης του κυνηγιού με πτηνά).
Μη χάσετε το πολύ ενδιαφέρον βιντεάκι:
Διαβάστε στη συνέχεια:
Μία Απάντηση
Στο χώμα του κάστρου έχει βρεθεί ένα πλέον κλασικο φάρμακο της λευχαιμίας και των λεμφωματων, η αδριαμυκινη (από την Άντρια δλδ) https://en.m.wikipedia.org/wiki/Doxorubicin