Στη νοτιοανατολική Αλγερία, στα σύνορα με τη Λιβύη, το Μάλι και τον Νίγηρα, κοντά στην όαση Ντζανέτ στη Σαχάρα, βρίσκεται το Τασιλί ν’Ατζέρ (Tassili n’Ajjer), ένα αχανές οροπέδιο που έχει χαρακτηριστεί εθνικό πάρκο, απόθεμα βιόσφαιρας και προστατευόμενο μνημείο της UNESCO.
Πρόκειται για μια περιοχή πολύ ιδιαίτερη και μοναδική για πολλούς λόγους, όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω…
Το Τασιλί ν’Ατζέρ καλύπτει μια έκταση πάνω από 72.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και περιλαμβάνει ένα πανόραμα από γεωλογικούς σχηματισμούς με βράχους από διαβρωμένο ψαμμίτη, δίνοντας μια απόκοσμη αίσθηση σεληνιακού τοπίου. Οι εναποθέσεις μεταλλούχων οξειδίων δίνουν στα βράχια χρώματα από μαύρο μέχρι θαμπό κόκκινο, ενώ η διάβρωση έχει προκαλέσει μια σειρά από 300 φυσικές αψίδες στους βράχους, μαζί με άλλους εντυπωσιακούς σχηματισμούς.
Λόγω του υψομέτρου (το υψηλότερο σημείο φτάνει στα 2.158 μέτρα) και των ιδιοτήτων του ψαμμίτη το οροπέδιο φιλοξενεί αρκετά πλουσιότερη βλάστηση σε σχέση με τις γειτονικές ερημικές περιοχές. Στο ανατολικό του τμήμα υπάρχουν διάσπαρτα δάση με τα ενδημικά είδη του κυπαρισσιού και της μυρτιάς της Σαχάρας που είναι απειλούμενα.
Παρά το γεωλογικό, αισθητικό και οικολογικό του ενδιαφέρον, το Τασιλί ν’Ατζέρ μπορεί να υπερηφανεύεται ότι φιλοξενεί μια από τις πιο σημαντικές συγκεντρώσεις προϊστορικών σπηλαίων στον κόσμο. Στα σπήλαια αυτά έχουν εντοπιστεί πάνω από 15.000 σχέδια και χαράγματα, τα οποία χρονολογούνται από την πρώιμη Νεολιθική εποχή, πριν από 9.000 ή και 10.000 χρόνια, όταν η περιοχή ήταν μια καταπράσινη σαβάνα και φιλοξενούσε αρκετά μεγάλο πληθυσμό, μέχρι και πριν από 2.000 χρόνια, όταν η Σαχάρα άρχισε να διαμορφώνεται στην έρημο που γνωρίζουμε σήμερα.
Οι βραχογραφίες των σπηλαίων απεικονίζουν μεγάλα ζώα που ζούσαν τότε στην περιοχή, όπως αντιλόπες, κροκόδειλους, καμηλοπαρδάλεις, ελέφαντες, ιπποπόταμους, κοπάδια από βοοειδή αλλά και ανθρώπινες μορφές σε σκηνές της καθημερινότητάς τους, όπως το κυνήγι και ο χορός. Νεότερα σχέδια εικονίζουν άλογα που σέρνουν άρματα, ενώ στην τελευταία φάση ανήκουν σχέδια με καμήλες, οι οποίες πιθανότατα αντικατέστησαν τα άλογα όταν το κλίμα έγινε πιο ξηρό.
Ανάμεσα στις απεικονίσεις αυτά υπάρχουν και ορισμένες που δείχνουν αρκετά παράξενες. Πρόκειται για τα λεγόμενα «Στρογγυλά Κεφάλια», δηλαδή ανθρωποειδείς φιγούρες με υπερμεγέθη κεφάλια που φαίνεται να πετούν. Άλλες μορφές αποκαλούνται «Γίγαντες», καθώς φτάνουν σε ύψος τα 6 μέτρα, ενώ άλλες μοιάζουν με μασκοφόρους σαμάνους με κάτι σαν μεγάλα μανιτάρια να ξεφυτρώνουν από το σώμα τους.
Για την ερμηνεία των παράξενων αυτών μορφών έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς διαφορετικές θεωρίες. Ο Γάλλος εθνογράφος Ανρί Λοτέ που επισκέφτηκε την περιοχή την δεκαετία του 1930 υπέθεσε ότι μπορεί να απεικονίζουν εξωγήινα όντα. O Ιταλός εθνοβοτανολόγος Τζόρτζιο Σαμορίνι που μελετά τα ψυχοτρόπα φυτά και τους μύκητες υποστήριξε ότι μπορεί να πρόκειται για τις πρώτες απεικονίσεις της τελετουργικής χρήσης ψυχοτρόπων μανιταριών που παράγουν ψιλοκυβίνη, μια φυσική παραισθησιογόνο ουσία που παράγεται κυρίως από είδη μανιταριών του γένους Psilocybe που ευδοκιμούσαν κάποτε στην περιοχή.
Ωστόσο, άλλοι ερευνητές δεν συμμερίζονται την ομολογουμένως «επαναστατική» θεωρία του Σαμορίνι. Αν και η απεικόνιση τέτοιων μανιταριών είναι συχνή και σε βραχογραφίες άλλων περιοχών, δεν μπορεί να εξακριβωθεί αν η κατανάλωσή τους συνδεόταν τελετουργικά με τις βραχογραφίες μέσω θρησκευτικών πρακτικών ή τελετών μαγείας.
Σήμερα στο Τασιλί ν’Ατζέρ κατοικούν Τουαρέγκ που οδηγούν τους επισκέπτες που θέλουν να εξερευνήσουν την περιοχή. Η δυσκολία στην πρόσβαση, η οποία γίνεται με τα πόδια ή με καμήλες, σε συνδυασμό με την έλλειψη στοιχειωδών ανέσεων, κάνουν το ταξίδι ιδιαίτερα απαιτητικό και κατάλληλο μόνο για αποφασισμένους ταξιδιώτες…
Bonus Fact: Ανάμεσα στις μορφές που βρίσκονται χαραγμένες στα σπήλαια του Τασιλί ν’Ατζέρ βρέθηκε και μια γυναικεία φιγούρα που τρέχει φορώντας ένα ζευγάρι κέρατα, ενώ στο σώμα της έχει ζωγραφισμένα διάφορα σχέδια. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι πρόκειται για απεικόνιση μιας θεάς, άλλοι όμως θεωρούν ότι πρόκειται για μια ανθρώπινη μορφή που συμμετέχει σε μια τελετουργία.
Και ένα βιντεάκι της UNESCO για το Τασιλί ν’Ατζέρ.
Πηγές: Atlas Obscura [1], [2], Wikipedia, UNESCO, Bradshaw Foundation, Show Caves, Smart History
