Η συνεχής εξάρτηση της σύγχρονης κοινωνίας από τα ορυκτά καύσιμα θερμαίνει τον πλανήτη με πρωτοφανή ρυθμό τα τελευταία 200 χρόνια – και τα αποτελέσματά της είναι ήδη εμφανή καθώς τα ρεκόρ σπάνε το ένα μετά το άλλο όταν μιλάμε για ξηρασίες, πυρκαγιές και πλημμύρες – σύμφωνα με μια έκθεση ορόσημο των Ηνωμένων Εθνών για την κατάσταση του κλίματος. Η αξιολόγηση από τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) αναφέρει ότι τα πράγματα θα επιδεινωθούν εάν συνεχιστούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και καθιστά σαφές ότι το μέλλον του πλανήτη εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τις επιλογές που κάνει η ανθρωπότητα σήμερα.
«Τα στοιχεία υπάρχουν παντού: αν δεν δράσουμε, η κατάσταση θα γίνει πολύ άσχημη», λέει ο Xuebin Zhang, κλιματολόγος στο Environment Canada στο Τορόντο του Οντάριο και συντονιστής επικεφαλής της έκθεσης, που δημοσιεύτηκε στις 9 Αυγούστου.
Η έκθεση συντάχθηκε από περισσότερους από 200 επιστήμονες και εγκρίθηκε από 195 κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια μιας εικονικής συνάντησης την περασμένη εβδομάδα. Είναι η πρώτη που αξιολογεί την κατάσταση της κλιματικής αλλαγής, τις προσπάθειες για τον μετριασμό της και την προσαρμογή σε αυτήν. Το έγγραφο – μέρος της έκτης αξιολόγησης του κλίματος της IPCC από το 1990 – έρχεται τρεις μήνες πριν από την επόμενη μεγάλη παγκόσμια σύνοδο κορυφής για το κλίμα στη Γλασκώβη. Εκεί, οι κυβερνήσεις θα έχουν την ευκαιρία να δεσμευτούν να αντιστρέψουν την πορεία και να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων τους.
Εάν οι παγκόσμιες εκπομπές φτάσουν στο μηδέν έως το 2050-ένας στόχος στον οποίο έχουν ήδη δεσμευθεί πολλές χώρες από το περασμένο έτος-τότε ο κόσμος μπορεί να επιτύχει τον στόχο που ορίζεται στη συμφωνία του Παρισιού του 2015 και να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 ° C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα, μας λέει η Valérie Masson-Delmotte, κλιματολόγος στο Εργαστήριο Κλιματικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών στο Gif-sur-Yvette της Γαλλίας. «Το κλίμα που θα βιώνουμε στο μέλλον εξαρτάται από τις σημερινές μας αποφάσεις», δήλωσε.
Η άνοδος της θερμοκρασίας
Η παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της γης έχει αυξηθεί περίπου κατά 1,1 ° C σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 1850-1900 – θερμοκρασίες που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και 125.000 χρόνια, πριν από την πιο πρόσφατη εποχή των παγετώνων. Αυτό είναι μόνο ένα από τα στοιχεία που εμφανίζονται σε μια περίληψη που δημοσιεύθηκε με την έκθεση IPCC και προορίζεται για τους πολιτικούς υπεύθυνους.
Η συνολική εκτίμηση υπογραμμίζει τις προσπάθειες για τον προσδιορισμό της ανόδου των θερμοκρασιών εάν συνεχιστούν οι ατμοσφαιρικές εκπομπές και παρουσιάζει τις προβλέψεις των περιβαλλοντολόγων για τον 21ο αιώνα. Μια βασική μέτρηση που χρησιμοποιούν οι ερευνητές για να κάνουν τις προβλέψεις τους είναι η «ευαισθησία στο κλίμα», ένας όρος που μετράει τη μακροπρόθεσμη θέρμανση που αναμένεται στη Γη από τον διπλασιασμό των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων διοξειδίου του άνθρακα σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Παρόλο που η καλύτερη εκτίμηση της IPCC παραμένει στους 3 ° C, η έκθεση μας δίνει ένα πιθανό εύρος στους 2,5-4 ° C, χρησιμοποιώντας στοιχεία όπως σύγχρονα και αρχαία κλιματικά αρχεία. Δεν απέχει και πολύ από το εύρος των 1,5-4,5 ° C, που αναφέρθηκε στην τελευταία εκτίμηση του IPCC για το κλίμα, που κυκλοφόρησε το 2013.
Αυτό ενισχύει την εμπιστοσύνη των επιστημόνων στις προβλέψεις τους για το τι θα συμβεί στη Γη λαμβάνοντας υπόψιν τους πολλά διαφορετικά σενάρια. Σε ένα σενάριο μέτριων εκπομπών που χαρακτηρίζεται από μικρή αλλαγή από τα σημερινά πρότυπα παγκόσμιας ανάπτυξης, για παράδειγμα, οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες θα αυξηθούν κατά 2,1-3,5 ° C, σύμφωνα με την έκθεση της IPCC. Αυτό είναι πολύ πάνω από το όριο των 1,5-2 ° C που ορίστηκε ως στόχος των εθνών που υπέγραψαν τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015. Ακόμη και σε ένα σενάριο στο οποίο οι κυβερνήσεις μειώνουν επιθετικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η έκθεση προβλέπει ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες είναι πιθανό να ξεπεράσουν το όριο των 1,5 ° C τα επόμενα χρόνια, πριν επανέλθουν στα τέλη του αιώνα.
«Είναι ακόμα εφικτό να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 ° C; Η απάντηση είναι ναι», λέει η Maisa Rojas, συντονίστρια επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης και διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας για το Κλίμα και την Ανθεκτικότητα του Πανεπιστημίου της Χιλής στο Σαντιάγο. «Αλλά αν δεν υπάρξουν άμεσες, γρήγορες και μεγάλης κλίμακας μειώσεις όλων των αερίων του θερμοκηπίου, ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 ° C δεν θα είναι δυνατός».
Οι συνέπειες
Η έκθεση παραθέτει τις επιπτώσεις που είχε η κλιματική αλλαγή στη Γη – και που είναι ήδη εμφανείς από πόλο σε πόλο. Η παγωμένη επιφάνεια στην Αρκτική κατά τα τέλη του καλοκαιριού των τελευταίων 10 χρόνων είναι μικρότερη απ’ ό, τι ήταν τουλάχιστον πριν από 1.000 χρόνια. Η συνεχής παγκόσμια υποχώρηση των παγετώνων είναι αξιοσημείωτη ενώ οι ωκεανοί θερμαίνονται με ρυθμό που δεν έχει παρατηρηθεί από το τέλος της πιο πρόσφατης εποχής των παγετώνων, πριν από 11.000 χρόνια.
Πέρα από αυτές τις απογοητευτικές μετρήσεις, η έκθεση IPCC δίνει έμφαση σε ορισμένες από τις πιο σημαντικές επιστημονικές προόδους στην κατανόηση των περιφερειακών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως η ακραία ζέστη, οι βροχοπτώσεις και η ξηρασία. Η εκτεταμένη ξηρασία, για παράδειγμα, έχει επηρεάσει διάφορες περιοχές σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου και στη νοτιοδυτική Αφρική.
Όσο οι θερμοκρασίες αυξάνονται στο μέλλον, λέει ο Zhang, τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνονται όλο και πιο έντονα. Σύμφωνα με την έκθεση, ένα γεγονός ακραίας θερμοκρασίας που συνέβαινε μία φορά κάθε 50 χρόνια στους προηγούμενους αιώνες πιθανότατα θα συμβαίνει κάθε 3-4 χρόνια εάν η Γη φτάσει τους 2 ° C πάνω από τις προβιομηχανικές θερμοκρασίες. Ο κόσμος θα πρέπει επίσης να περιμένει πιο σύνθετα γεγονότα, όπως καύσωνα και μακροχρόνιες ξηρασίες που συμβαίνουν ταυτόχρονα.
“Δεν πρόκειται να μας χτυπήσει μόνο ένα πράγμα, θα μας πλήξουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα”, δήλωσε χαρακτηριστικά.
Μη αναστρέψιμες αλλαγές
Ο αντίκτυπος της υπερθέρμανσης του πλανήτη σ παγετώνες και ωκεανούς, που προσαρμόζονται αργά στις αυξανόμενες θερμοκρασίες, θα συνεχίσει να γίνεται αισθητός για αιώνες ή ακόμα και χιλιετίες, σύμφωνα με την έκθεση. Η στάθμη της θάλασσας σε όλο τον κόσμο αναμένεται να αυξηθεί κατά 2-3 μέτρα τα επόμενα 2.000 χρόνια, ακόμη και αν οι θερμοκρασίες διατηρούνται υπό έλεγχο (στους +1,5 ° C) και έως 6 μέτρα (στους +2 ° C), κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει ολόκληρες ακτογραμμές που κατοικούνται σήμερα από εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Παρόλο που το IPCC προειδοποιεί για τους κινδύνους της υπερθέρμανσης του πλανήτη εδώ και τρεις δεκαετίες, οι κυβερνήσεις δεν έχουν λάβει ακόμη τις απαραίτητες ενέργειες για τη μετάβαση σε πηγές καθαρής ενέργειας και τη διακοπή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αλλά ίσως τα πράγματα αλλάξουν, λέει ο Zhang, μόνο και μόνο επειδή οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν αρχίσει να βλέπουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γύρω τους.
“Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει και οι άνθρωποι την αισθάνονται”, λέει ο Zhang. «Η έκθεση παρέχει απλώς επιστημονική επικύρωση στο ευρύ κοινό ότι, ναι, αυτό που αισθάνεστε είναι πραγματικά αληθινό».
Αλλά η έκθεση του IPCC αναφέρει επίσης κάτι ακόμα πιο σημαντικό: πολλές από τις πιο σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορούν ακόμη να αποφευχθούν εάν ληφθούν επιθετικά μέτρα τώρα. Κάθε αύξηση της θερμοκρασίας έχει σημασία, λέει ο Rojas. «Το μέλλον είναι στα χέρια μας».
Πηγή: Nature.com
