Η Γαλλική Γουιάνα και τα Νησιά της Σωτηρίας

Η Γαλλική Γουιάνα είναι ένα υπερπόντιο έδαφος της Γαλλίας στην βορειοανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής. Συνορεύει με την Βραζιλία στα νότια και στα ανατολικά, με το Σουρινάμ στα δυτικά, ενώ στα βόρια βρέχεται από τη θάλασσα του Ατλαντικού Ωκεανού. Πρωτεύουσά της είναι το Καγιέν.

Η Γαλλική Γουιάνα είναι ένα υπερπόντιο έδαφος της Γαλλίας στην βορειοανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής. Συνορεύει με την Βραζιλία στα νότια και στα ανατολικά, με το Σουρινάμ στα δυτικά, ενώ στα βόρια βρέχεται από τη θάλασσα του Ατλαντικού Ωκεανού. Πρωτεύουσά της είναι το Καγιέν. Η έκταση της χώρας είναι γύρω στα 83.534 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ σύμφωνα με την καταγραφή του 2021 ο πληθυσμός της ανέρχεται σε2 94.071 κατοίκους.

Χάρτης που βρίσκεται η Γαλλική Γουιάνα
Χάρτης που βρίσκεται η Γαλλική Γουιάνα

Τα εδάφη της χώρας αρχικά κατοικούνταν από τους ιθαγενείς της Νότια Αμερικής, ενώ το 1500 οι Ισπανοί εξερεύνησαν την ακτή της Γουιάνας και εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Καγιέν το 1503. Έναν αιώνα μετά, το 1643, Γάλλοι έμποροι από τη Ρουέν και το Παρίσι δημιούργησαν εμπορικά κέντρα στην Καγιέν, εδραιώνοντας έτσι ουσιαστικά την ίδρυση της πόλης και παράλληλα τη γαλλική παρουσία στη χώρα. Το 1667 με την Συμφωνία της Μπρέντα το έδαφος παραχωρήθηκε στους Γάλλους. Στην πορεία, η Γαλλική Γουιάνα έγινε αποικία σκλάβων, όπου οι καλλιεργητές εισήγαγαν Αφρικανούς ως σκλάβους-εργάτες, οι οποίοι δούλευαν σε φυτείες ζάχαρης και κάπως έτσι ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε. Κατά της διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης η δουλεία καταργήθηκε στην Γουιάνα.

Οι κάτοικοι της χώρας πολιτογραφήθηκαν ως Γάλλοι πολίτες μετά το 1877, ωστόσο ήδη από το 1852 η Γαλλία είχε αρχίσει να χρησιμοποιεί την επικράτειά της ως σωφρονιστική αποικία όπου έστελνε κατάδικους σε διάφορα σωφρονιστικά ιδρύματα της ηπειρωτικής χώρας, αλλά κυρίως στα Νησιά της Σωτηρίας, που βρίσκονται λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από την ακτή. Περισσότεροι από 70.000 Γάλλοι κατάδικοι οδηγήθηκαν τη Γαλλική Γουιάνα μεταξύ των ετών 1852-1939, ζώντας στις φυλακές υπό άθλιες, πολλές φορές, συνθήκες.

Σήμερα στην πόλη Κουρού βρίσκεται το Διαστημικό Κέντρο της χώρας, που είναι ο κεντρικός σταθμός εκτόξευσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Επίσημη γλώσσα είναι τα γαλλικά, αλλά επίσης μιλούνται διάφορες άλλες γλώσσες (με πιο διαδεδομένη την Κρεολική της Γουιάνας) και τοπικές διάλεκτοι.

Τα νησιά της Σωτηρίας

Νησιά της Σωτηρίας ή Νησιά της… Κολάσεως; Όπως είδαμε παραπάνω, τα Νησιά της Σωτηρίας αποτελούν μέρος της Γαλλικής Γουιάνας και απέχουν σχεδόν 11 χιλιόμετρα από τις ακτές της χώρας. Λέγεται πως η καταγωγή του ονόματος των Νησιών προήλθε όταν σε μια επιδημία κίτρινου πυρετού στην Καγιέν, οι ιερείς και οι καλόγριες ενός μοναστηριού κατέφυγαν εκεί και σώθηκαν από την αρρώστια.

Χάρτης που βρίσκονται τα Νησιά της Σωτηρίας
Χάρτης που βρίσκονται τα Νησιά της Σωτηρίας

Το μικρό αυτό σύμπλεγμα νησιών αποτελείται από τρία μικρά νησάκια: Το Ρουαγιάλ, το Σεν Ζοζέφ και τον Διάβολο. Ναι, τον Διάβολο, το Νησί του Διαβόλου, άρρηκτα συνυφασμένο με την περιβόητη υπόθεση Ντρέιφους. Ας τα δούμε όμως με τη σειρά.

Από το 1852 έως το 1953, τα Νησιά ήταν μέρος της διαβόητης σωφρονιστικής αποικίας της Γαλλίας, η οποία έστελνε στη Γαλλική Γουιάνα κυρίως επικίνδυνους εγκληματίες και κακοποιούς, κάποτε μάλιστα έστελνε εκεί και μικροκλέφτες τιμωρώντας τους με τον πιο σκληρό τρόπο. Άλλοτε, στάλθηκαν και… αθώοι. Κύριοι λόγοι για τη μεταφορά των κατάδικων στα Νησιά ήταν η δυσκολία που θα αντιμετώπιζαν σε περίπτωση εγχειρήματος απόδρασης.

Το Σεν Ζοζέφ ήταν το νησί του απομονωτηρίου και μάλιστα είχε τη φήμη της «ανθρωποφαγάνας», καθώς «ρουφούσε» τη ζωή των κατάδικων που τιμωρούνταν με την ποινή της απομόνωσης. Εκεί, υποχρεωμένοι τα επιβιώσουν για τουλάχιστον έξι μήνες μέσα στην απόλυτη απομόνωση και υπό διαρκείς περιορισμούς, έστελναν όσους διέπρατταν αδικήματα ή επιχειρούσαν αποδράσεις κατά την έκτιση των ποινών τους στην αποικία. Χαρακτηριστικές είναι οι σκέψεις του Ανρί Σαριέρ στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Ο Πεταλούδας» για την «ανθρωποφαγάνα»: 

“Κοιτάζω το κελί μου. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι μια χώρα σαν τη Γαλλία, την μητέρα της ελευθερίας, της γης που γέννησε τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη, μπορεί να διατηρεί, έστω και στη Γαλλική Γουιάνα, μία τόσο βάρβαρη εγκατάσταση καταστολής, όπως είναι το Απομονωτήριο του Σεν Ζοζέφ”.

Το μικρότερο από τα τρία νησάκια, το Νησί του Διαβόλου (μήκους 1.200 μέτρων και πλάτους 400 μέτρων) αρχικά λειτουργούσε σαν λεπροκομείο, ενώ στη συνέχεια μετατράπηκε αποκλειστικά σε φυλακή για πολιτικούς κατάδικους και πολιτικούς εξόριστους. Ένας από αυτούς ήταν ο εβραίος Γάλλος λοχαγός Άλφρεντ Ντρέιφους, ο οποίος καταδικάστηκε άδικα για εθνική προδοσία. Ο Ντρέιφους παρέμεινε στο Νησί του Διαβόλου για 4 χρόνια, γράφοντας περί τις 1.000 επιστολές που αργότερα συνέθεσε σε ημερολόγιο.

Η ατιμωτική καθαίρεση του Α. Ντρέιφους, στον περίβολο της Στρατιωτικής Σχολής με θραύση του ξίφους του - 5 Ιανουαρίου 1895 (πηγή: Henri Meyer - Bibliothèque nationale de France)
Η ατιμωτική καθαίρεση του Α. Ντρέιφους, στον περίβολο της Στρατιωτικής Σχολής με θραύση του ξίφους του - 5 Ιανουαρίου 1895 (πηγή: Henri Meyer - Bibliothèque nationale de France)

Στο Ρουαγιάλ, το μεγαλύτερο από τα νησιά, τα πράγματα ήταν πιο… φυσιολογικά, καθώς εκεί, πέρα από τα κελιά, στεγάζονταν το διοικητήριο, διάφορες άλλες υπηρεσίες και τα σπίτια των εποπτών.

Την ιδέα της απόδρασης, πέρα από την ποινή του απομονωτηρίου σε τυχόν αποτυχημένη απόπειρα, έσβηναν από το μυαλό των φυλακισμένων και οι καρχαρίες που καιροφυλακτούσαν στα πέριξ των νησιών. Μάλιστα, οι περισσότεροι από τους κρατούμενους που πέθαιναν στα Νησιά της Σωτηρίας, γίνονταν τροφή για τους καρχαρίες, καθώς ελάχιστοι ήταν αυτοί που θάβονταν λόγω του περιορισμένου χώρου.

Εν ολίγοις, τα σωφρονιστικά ιδρύματα της Γαλλικής Γουιάνας ήταν ιδιαίτερα σκληρά και βάρβαρα, με τις συνθήκες διαβίωσης σε πολλές από τις φυλακές να είναι σχεδόν απάνθρωπες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί από τους φυλακισμένους να αντιδρούν και να συμπεριφέρονται βίαια, ενώ δεν έλειπαν και οι τροπικές αρρώστιες που έστειλαν στο θάνατο χιλιάδες.

Ελάχιστοι ήταν αυτοί που επέζησαν και επέστρεψαν πίσω στη Γαλλία. Περίπου το 75% όσων καταδικάστηκαν με ποινή στη Γαλλική Γουιάνα άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή.

Η μεταφορά καταδίκων στη Γαλλική Γουιάνα άρχισε να καταργείται σταδιακά από το 1938, ενώ οι τελευταίοι φυλακισμένοι έφυγαν από τα Νησιά το 1953, όταν οι φυλακές έκλεισαν οριστικά. Σήμερα, είναι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί.

Bonus Facts

  • Το προσδόκιμο ζωής στη Γαλλική Γουιάνα είναι κατά μέσο όρο τα 83 χρόνια για τις γυναίκες και τα 76 για τους άντρες.
  • Από το 1981, μετά την ανεξαρτησία του Μπελίζ από τη Μεγάλη Βρετανία, η γαλλική Γουιάνα είναι το μόνο έδαφος της ηπειρωτικής Αμερικής που αποτελεί τμήμα μιας ευρωπαϊκής χώρας.
  • Επίσημη γλώσσα της Γαλλικής Γουιάνας είναι τα γαλλικά, ωστόσο κάθε εθνοτική κοινότητα έχει τη δική της γλώσσα με πιο διαδεδομένη την Κρεολική της Γουιάνας.
  • Ο Ανρί Σαριέρ, που καταδικάστηκε άδικα για φόνο και στάλθηκε στη Γαλλική Γουιάνα, εξιστορεί στο βιβλίο του «Ο Πεταλούδας» τις φρικτές συνθήκες των φυλακών και τις περιπέτειές του (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Anubis). Το βιβλίο έχει μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη (“Papillon”, 1973) με τον Ντάστιν Χόφμαν.
  • Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το ότι οι φυλακισμένοι αποτελούσαν απλώς νούμερα για τη Γαλλία, είναι ότι μεταφέρονταν από την Γαλλική Γουιάνα στα Νησιά με καρυδότσουφλα που ζήτημα να διέθεταν έστω και μία σωστική λέμβο σε καλή κατάσταση σε περίπτωση ναυαγίου από τα πελώρια κύματα.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

* Ορισμένοι σύνδεσμοι σε αυτήν την ανάρτηση οδηγούν σε συνεργαζόμενες σελίδες. Εάν αγοράσετε κάτι μέσω αυτών, μπορεί να κερδίσω μια μικρή προμήθεια — η οποία ΔΕΝ σας επιβαρύνει σε κάτι! Με αυτόν τον τρόπο το geografikoi.gr συντηρείται και μπορώ και παρέχω το περιεχόμενο του δωρεάν.