Το δυτικό εσθονικό αρχιπέλαγος (γνωστό και ως αρχιπέλαγος Μούνσουντ ή Μούχου) βρίσκεται στη Βαλτική Θάλασσα, δυτικά της Εσθονίας και βόρεια του κόλπου της Ρίγας (σημ. πρωτεύουσας της Λετονίας). Καλύπτει μια έκταση 4.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και αποτελείται από 900 περίπου νησιά που ανήκουν στο κράτος της Εσθονίας. Από αυτά τα μεγαλύτερα είναι δύο: το Σάαρεμαα και το Χιίουμαα, ενώ το Μούχου ακολουθεί στην τρίτη θέση.
Εκτός από τα παράξενα ονόματα, τα νησιά διαθέτουν ένα μοναδικό φυσικό τοπίο που σε συνδυασμό με την ιστορία και την ιδιαίτερη κουλτούρα των κατοίκων τα έχουν αναδείξει σε δημοφιλείς προορισμούς για τους επισκέπτες, Εσθονούς και μη.
Τα νησιά του εσθονικού αρχιπελάγους είχαν μια μάλλον περιπετειώδη ιστορία. Κατά τον Μεσαίωνα υπήρξαν κέντρο πειρατών, των επονομαζόμενων ως ανατολικών Βίκινγκς, οι οποίοι έρχονταν συχνά σε σύγκρουση με τους Βίκινγκς που κατοικούσαν στα εδάφη της Δανίας και της Σουηδίας.
Στις αρχές του 13ου αιώνα τα νησιά κατακτήθηκαν από το Τάγμα των Αδελφών του Ξίφους, δηλ. Γερμανούς σταυροφόρους που διέδωσαν τον χριστιανισμό στην ευρύτερη περιοχή της Λιβονίας (που αντιστοιχεί στα εδάφη της σημερινής Λετονίας και Εσθονίας).
Τους επόμενους αιώνες τα νησιά διοικήθηκαν από τη Δανία, τη Σουηδία και τη Ρωσία, μέχρι το 1918 που ενσωματώθηκαν στο νεοσύστατο κράτος της Εσθονίας. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατακτήθηκαν διαδοχικά από τους Σοβιετικούς το 1940, τους Γερμανούς το 1941 και πάλι τους Σοβιετικούς το 1944. Από το 1946 οι σοβιετικές αρχές κήρυξαν τα δύο νησιά ως απαγορευμένες ζώνες και απαγορεύτηκε η πρόσβαση σε αυτά τόσο σε Εσθονούς που ζούσαν στην ενδοχώρα όσο και σε ξένους. Από το 1991 αποτελούν τμήμα του ανεξάρτητου πια κράτους της Εσθονίας.
Σάαρεμαα, το μεγαλύτερο νησί της Εσθονίας
Το νησί Σάαρεμαα είναι το μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους, με έκταση 2.673 τετραγωνικά χιλιόμετρα (κάτι λιγότερο από δύο φορές η έκταση της Ρόδου) και πληθυσμό 31.435 κατοίκους (με στοιχεία του 2020). Πρωτεύουσα του νησιού είναι το Κουρεσάαρε στη νότια ακτή.
Το νησί είναι επίπεδο, με το ψηλότερο σημείο του να φτάνει μετά βίας τα 54 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Το βόρειο και δυτικό τμήμα έχουν κυρίως λόφους και κορυφογραμμές, ενώ οι ανατολικές και νότιες περιοχές είναι χαμηλότερες και πιο εύφορες. Περίπου το 40% της επιφάνειας καλύπτεται από δάση. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι, επίσης, οι γκρεμοί από ασβεστολιθικά πετρώματα και οι βοτσαλωτές παραλίες όπου αφθονούν τα απολιθώματα.
Λόγω της απομονωμένης θέσης του και του ήπιου ωκεάνιου κλίματος, το Σάαρεμαα έχει πολύ πλούσια χλωρίδα, με σχεδόν 1.200 είδη σπερματόφυτων. Το πιο χαρακτηριστικό είδος είναι το Rhinanthus osiliensis, γνωστό και ως «κίτρινη κουδουνίστρα του Σάαρεμαα», ένα σπάνιο λουλούδι που φυτρώνει σε ελώδεις περιοχές την άνοιξη.
Τα δάση περιέχουν κυρίως ανάμικτα είδη, αν και σε ορισμένες περιοχές συναντάμε πλατύφυλλα φυλλοβόλα δέντρα, απομεινάρια από εποχές με ηπιότερο κλίμα. Κάποτε, επίσης, ιδιαίτερα κοινά στο νησί ήταν τα δασωμένα λιβάδια και οι εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση, σήμερα όμως βρίσκονται σε παρακμή. Σύμβολο του νησιού είναι το δέντρο άρκευθος, το γνωστό κέδρο.
Το Σάαρεμαα διαθέτει μια πλούσια ποικιλία σπάνιων ζωικών ειδών. Ανάμεσα σ’ αυτά περιλαμβάνονται οι πεταλούδες του γένους Parnassius mnemosyne και τα λεγόμενα «ρωμαϊκά» σαλιγκάρια του γένους Helix pomatia, ένα από τα μεγαλύτερα είδη σαλιγκαριών της Ευρώπης. Τα νερά κοντά στις ακτές του νησιού είναι γνωστοί βιότοποι κυρίως για δύο είδη φώκιας, τη γκρίζα και τη δακτυλιοφόρο φώκια.
Το νησί βρίσκεται πάνω στην μεταναστευτική οδό του Ανατολικού Ατλαντικού για τα υδρόβια πτηνά. Κάθε χρόνο, την άνοιξη και το καλοκαίρι, το επισκέπτονται εκατοντάδες χιλιάδες αποδημητικά πτηνά, όπως χήνες, κύκνοι και άλλα. Γενικά, ωστόσο, τα νησιά της περιοχής έχουν φτωχότερη άγρια πανίδα σε σχέση με την ενδοχώρα απέναντι.
Ανάμεσα στα αξιοθέατα του νησιού ανήκουν τα γραφικά χωριά, τα σπίτια με τις αχυρένιες σκεπές, οι μεσαιωνικές πέτρινες εκκλησίες, οι ανεμόμυλοι και οι φάροι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τόσο η παλιά πόλη όσο και το κάστρο του Κουρεσάαρε, το καλύτερα σωζόμενο κάστρο του είδους του στη Βαλτική.
Ίσως το πιο «διάσημο» σημείο του Σάαρεμαα είναι ο κρατήρας Κάαλι. Για την ακρίβεια πρόκειται για εννέα κρατήρες που προέκυψαν από την πρόσκρουση μετεωρίτη. Ο μεγαλύτερος έχει διάμετρο 110 μέτρα και βάθος 22 μέτρα και φιλοξενεί μια μικρή λίμνη, γνωστή ως Λίμνη Κάαλι.
Οι υπόλοιποι κρατήρες βρίσκονται γύρω από τον κεντρικό, σε απόσταση περίπου 1 χιλιομέτρου, έχουν διάμετρο που κυμαίνεται από 12 έως 40 μέτρα και βάθος 1 έως 4 μέτρα. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι η πρόσκρουση συνέβη 3.000 με 5.000 χρόνια π.Χ. (αν και άλλοι την εκτιμούν πιο πρόσφατα, γύρω στα 700-600 π.Χ.), ενώ η ενέργεια που απελευθερώθηκε ισοδυναμούσε με αυτή της βόμβας που έπεσε στη Χιροσίμα και έκαψε τα δάση σε ακτίνα 6 χιλιομέτρων.
Χιίουμαα
Το νησί Χιίουμαα είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της Εσθονίας και βρίσκεται βόρεια του Σάαρεμαα. Έχει έκταση 989 τετραγωνικά χιλιόμετρα (περίπου 2 φορές το μέγεθος της Σάμου), πληθυσμό 9.558 κατοίκους (με στοιχεία του 2019) και απέχει 22 χιλιόμετρα από τις απέναντι ακτές. Μεγαλύτερος οικισμός είναι η Kέρντλα στη βορειοανατολική ακτή.
Το Χιίουμαα είναι ένα από τα παλαιότερα νησιά του κόσμου. Δημιουργήθηκε πριν από 455 εκατομμύρια χρόνια περίπου, όταν ένας μετεωρίτης προσέκρουσε στον πυθμένα της θάλασσας. Ο κρατήρας της πρόσκρουσης -περίπου 4 χιλιόμετρα από την Kέρντλα- αν και είναι ελάχιστα ορατός σήμερα, διατηρείται σε καλή κατάσταση.
Η επιφάνεια του νησιού είναι χαμηλή και φτάνει μέχρι τα 68 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας. Στα βόρεια διατηρούνται κάποιες απολιθωμένες παραλίες που χρονολογούνται στην Ορδοβίκια περίοδο (περίπου 488 με 443 εκατομμύρια χρόνια πριν), ενώ στα νότια τα πετρώματα είναι νεότερα και ανάγονται στη Σιλούρια περίοδο (περίπου 443 με 416 εκατομμύρια χρόνια πριν).
Η χλωρίδα και πανίδα του νησιού είναι παραπλήσια με της ηπειρωτικής χώρας. Στα δάση επικρατούν τα πεύκα και τα φυλλοβόλα, ενώ υπάρχουν περιοχές με έλη και αμμόλοφους.
Στα θηλαστικά που ζουν στο νησί περιλαμβάνονται ελάφια, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, αλεπούδες, λύγκες και κουνάβια, ενώ πρόσφατα άρχισαν να ξαναεμφανίζονται λύκοι, αφού είχαν εκλείψει τοπικά για ένα διάστημα.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα σχέδιο αποκατάστασης των πληθυσμών των ευρωπαϊκών μινκ, τα οποία είχαν εξοντωθεί σε μεγάλο βαθμό από τους κυνηγούς. Αφού πρώτα απομάκρυναν τα αμερικανικά μινκ που είχαν δραπετεύσει από τα εκτροφεία, οι επιστήμονες επανεισήγαγαν ορισμένα ευρωπαϊκά μινκ, τα οποία άρχισαν σταδιακά να αναπαράγονται.
Όσον αφορά την ορνιθοπανίδα στο νησί έχουν καταγραφεί μαύροι πελαργοί, χρυσαετοί, γερανοί, κύκνοι και άλλα είδη.
Το νησί είναι γνωστό για τους ιστορικούς του φάρους, τα όμορφα λιμανάκια, τις ιδιαίτερες παραλίες αλλά και την εξαιρετική κουζίνα του που βασίζεται στα ψάρια και τα θαλασσινά. Το 2011 ανακηρύχθηκε κορυφαίος γαστρονομικός προορισμός, ενώ μαζί με το Σάαρεμαα συγκαταλέγονται στους 100 κορυφαίους πράσινους προορισμούς για το 2020.
Μούχου
Ανατολικά του Σάαρεμαα βρίσκεται το νησί Μούχου, το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Εσθονίας, με έκταση 198 τετραγωνικά χιλιόμετρα (περίπου ίση με την Πάρο). Διαθέτει ένα φυσικό τοπίο ανέγγιχτο σε μεγάλο βαθμό και φιλοξενεί περίπου 23 είδη σπάνιας ορχιδέας.
Οι κάτοικοι υπερηφανεύονται για την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, μία από τις αρχαιότερες σε ολόκληρη την Εσθονία, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της οποίας είναι οι τραπεζιόσχημες ταφόπλακες με παγανιστικά σύμβολα, όπως το δέντρο της ζωής.
Επίσης, το νησί είναι διάσημο για τους παραδοσιακούς ανεμόμυλους, τους μοναδικούς στη χώρα που λειτουργούν ακόμα. Το Μούχου συνδέεται με το Σάαρεμαα με έναν δρόμο μήκους 3,5 χιλιομέτρων.
Bonus facts
Στις βόρειες ακτές του Χιίουμαα ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει -διασκορπισμένα στο δάσος- μια σειρά από εγκαταλελειμμένα οχυρά και πύργους παρατήρησης από τη σοβιετική εποχή που είχαν κατασκευαστεί με σκοπό την άμυνα των νησιών από εξωτερικές απειλές. Μάλιστα, μια πρώην βάση ραντάρ έχει μετατραπεί σε στρατιωτικό μουσείο, το οποίο φιλοξενεί μια μεγάλη συλλογή αντικειμένων από την εποχή του πολέμου.
Οι κάτοικοι των νησιών έχουν μια ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ και αγαπούν πολύ τα ανέκδοτα, κυρίως όσα αναφέρονται στους γείτονές τους (οι κάτοικοι του Σάαρεμαα για το Χιίουμαα και αντίστροφα). Οι Εσθονοί της ενδοχώρας, ωστόσο, δεν δείχνουν να εκτιμούν και πολύ το χιούμορ των νησιωτών…
Και ένα βιντεάκι με όλες τις ομορφιές των εσθονικών νησιών:
Διαβάστε στη συνέχεια: 13 πράγματα για την Εσθονία που ίσως δεν γνωρίζατε
Μία Απάντηση
Μπράβο σας