Η Ισημερινή Γουινέα είναι ένα από τα μικρότερα κράτη της Αφρικής. Βρίσκεται στη δυτική της ακτή, στον Κόλπο της Γουινέας, και αποτελείται από την κυρίως ηπειρωτική περιοχή που λέγεται Ρίο Μούνι και δύο νησιά, το μεγαλύτερο Μπιόκο και το μικρότερο Αννομπόν.
Πρόκειται για το μόνο κράτος της Αφρικής όπου επίσημη γλώσσα είναι τα ισπανικά (εκτός από τους ισπανικούς θύλακες Θέουτα και Μελίγια στο Μαρόκο και την μερικώς αναγνωρισμένη ως ανεξάρτητο κράτος Δυτική Σαχάρα).
Εκτός από τη γλώσσα, η Ισημερινή Γουινέα έχει κι άλλα δύο -ας τα πούμε- παράδοξα:
- Πρώτον, το όνομά της είναι παραπλανητικό, καθώς από κανένα τμήμα της επικράτειάς της δεν περνάει ο ισημερινός,
- Και δεύτερον, η πρωτεύουσά της Μαλάμπο δεν βρίσκεται στην ηπειρωτική της περιοχή αλλά στο νησί Μπιόκο, το οποίο όμως βρίσκεται πιο κοντά στο γειτονικό Καμερούν, μόλις 32 χιλιόμετρα από τις ακτές του.
Μπιόκο
Το Μπιόκο, με έκταση 2.017 τετραγωνικά χιλιόμετρα (λίγο παραπάνω από τη μισή Εύβοια), είναι το μεγαλύτερο από τα νησιά που συναντάμε στον Κόλπο της Γουινέας. Οι ντόπιοι το αποκαλούν Ëtulá a Ëri στην τοπική γλώσσα Μπούμπε.
Για αιώνες όμως ήταν γνωστό ως Φερνάντο Πο, από το όνομα του Πορτογάλου θαλασσοπόρου που το πρωταντίκρισε το 1472. Το 1979 πήρε τη σημερινή του ονομασία, η οποία δόθηκε προς τιμήν του τότε πρωθυπουργού της Ισημερινής Γουινέας Κριστίνο Σερίτσε Μπιόκο.
Το Μπιόκο είναι ηφαιστιογενές νησί, βρίσκεται μάλιστα πάνω στη Γραμμή Καμερούν, μια αλυσίδα ενεργών ηφαιστείων που φτάνει τα 1.600 χιλιόμετρα, ξεκινά από το γειτονικό Καμερούν και καταλήγει στα νησιά του Κόλπου της Γουινέας.
Επίσης, είναι και αμιγώς ορεινό, με την υψηλότερη κορυφή –το Πίκο Μπασιλέ– να αγγίζει τα 3.012 μέτρα. Τα βουνά του καλύπτονται κυρίως με τροπικά δάση, σε μεγάλο βαθμό παρθένα και ανέγγιχτα από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Το Μπιόκο ήταν ενωμένο με την Αφρική για πολλές χιλιάδες χρόνια, αποκόπηκε όμως πριν 12.000 χρόνια περίπου, στο τέλος της τελευταίας περιόδου παγετώνων. Σαν μια ζωντανή κιβωτός, το νησί φιλοξενεί ένα σύνολο ειδών χλωρίδας και πανίδας που εξελίχθηκαν διαφορετικά από τα αντίστοιχα της απέναντι ενδοχώρας. Γι’ αυτό και οι επιστήμονες το αντιμετωπίζουν σαν ένα ζωντανό εργαστήριο για τη μελέτη ειδών που εξελίχθηκαν σε ένα απομονωμένο περιβάλλον.
Η πανίδα του Μπιόκο περιλαμβάνει:
- Ερπετά και αμφίβια, όπως βατράχους και δερματοχελώνες.
- Θηλαστικά, όπως αρουραίους, σκίουρους, σκαντζόχοιρους, αντιλόπες και μικρά αιλουροειδή, όπως το αφρικανικό λινσάνγκ.
- Πρωτεύοντα θηλαστικά, όπως γαλάγους και διάφορα είδη πιθήκων.
Το εμβληματικό ζώο του νησιού είναι ο δρίλλος του Μπιόκο (Mandrillus leucophaeus poensis), ένα ενδημικό υποείδος του πιθήκου με το όνομα δρίλλος ή μανδρίλλος που ζει στα τροπικά δάση της κεντροδυτικής Αφρικής. Ανήκει στην οικογένεια των Κερκοπιθηκίδων ή πιθήκων του Παλαιού Κόσμου, στην οποία ανήκουν επίσης οι μπαμπουίνοι και οι μακάκοι. Πρόκειται για εξαιρετικά απειλούμενο είδος, καθώς οι ντόπιοι συνηθίζουν εδώ και αιώνες να το κυνηγούν για το κρέας του, το οποίο -όπως γενικά το κρέας πιθήκου- είναι αρκετά δημοφιλές στη δυτική Αφρική.
Το 1998 ιδρύθηκε από επιστήμονες το «Πρόγραμμα Προστασίας της Βιοποικιλότητας του Μπιόκο» (BBPP), με σκοπό -μέσα από ερευνητικά και άλλα προγράμματα- να συμβάλλει στη διαφύλαξη και ανάδειξη της μοναδικής άγριας ζωής του Μπιόκο και της Ισημερινής Γουινέας γενικότερα.
Το 2007 οι υπεύθυνοι του προγράμματος κατάφεραν να πείσουν τις αρχές της χώρας να απαγορεύσουν το κυνήγι, την πώληση και την κατανάλωση κρέατος πρωτευόντων θηλαστικών. Επίσης, το BBPP ασχολείται με την συστηματική καταγραφή των θαλάσσιων χελωνών (κυρίως πράσινων χελωνών και δερματοχελωνών) που φωλιάζουν στις ακτές του νησιού.
Αννομπόν
659 χιλιόμετρα νότια από το Μπιόκο βρίσκεται το Αννομπόν, το έτερο νησάκι της Ισημερινής Γουινέας και το μοναδικό έδαφός της που ανήκει στο νότιο ημισφαίριο. Έχει έκταση μόλις 17 τετραγωνικά χιλιόμετρα, πληθυσμό γύρω στους 5.000 κατοίκους και απέχει 335 χιλιόμετρα από τις ακτές της γειτονικής Γκαμπόν. Το όνομα του σημαίνει «Καλή Χρονιά» (!) και του δόθηκε από τους Πορτογάλους θαλασσοπόρους που το εντόπισαν την Πρωτοχρονιά του 1473. Παλιότερα ήταν γνωστό και ως Παγκαλού ή Πιγκαλού.
Πρωτεύουσά του είναι το Σαν Αντόνιο ντε Παλέ που βρίσκεται στο βορειότερο άκρο του νησιού.
Το νησί είναι ένα σβησμένο ηφαίστειο και βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της ηφαιστειακής Γραμμής Καμερούν. Το τοπίο του χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή καταπράσινων κοιλάδων και απότομων βουνών, καλυμμένων με πυκνά δάση. Στην πανίδα του συγκαταλέγονται διάφορα είδη ωδικών πτηνών, ερπετών, νυχτερίδων, καθώς και σκορπιοί και τεράστιες σαρανταποδαρούσες. Το νησί δεν έχει ενδημικά θηλαστικά αρπακτικά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού στο Αννομπόν. Οι κάτοικοί του έχουν μια ιδιότυπη, ανάμικτη πορτογαλική και αγκολέζικη καταγωγή με κάποιες ισπανικές προσμίξεις και η γλώσσα που μιλούν είναι ένα πορτογαλικό κρεολικό ιδίωμα, γνωστό ως Fa d’Ambu. Η γλώσσα αυτή, σε συνδυασμό με τους πολιτιστικούς δεσμούς των κατοίκων με την Πορτογαλία, οδήγησε την κυβέρνηση της Ισημερινής Γουινέας το 2010 στην ανακήρυξη της πορτογαλικής ως τρίτης επίσημης γλώσσας του κράτους, μαζί με την ισπανική και τη γαλλική.
Bonus Facts:
- Ανάμεσα στο Μπιόκο και το Αννομπόν βρίσκονται τα νησιά Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, πρώην πορτογαλική αποικία και ανεξάρτητο κράτος από το 1975. Τα δύο νησιά, με συνολική έκταση 1.001 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποτελούν το δεύτερο μικρότερο κράτος της Αφρικής (το μικρότερο είναι οι Σεϋχέλλες).
- Οι αρχές της Ισημερινής Γουινέας σχεδιάζουν να μεταφέρουν την πρωτεύουσα της χώρας από το Μαλάμπο στην Ογιάλα ή αλλιώς Ντζιμπλόχο, μια πόλη στο κέντρο της ηπειρωτικής περιοχής, μέσα στο τροπικό δάσος. Μάλιστα, η πόλη μετονομάστηκε πρόσφατα σε Θιουδάδ ντε λα Παθ, δηλαδή Πόλη της Ειρήνης. Ωστόσο, το μεγαλεπήβολο σχέδιο κατασκευής της νέας πρωτεύουσας, το οποίο έχουν αναλάβει ξένες κατασκευαστικές εταιρείες, αντιμετωπίζει σημαντικές καθυστερήσεις, ενώ επικρίνεται έντονα από την αντιπολίτευση.
- Και μια απαραίτητη αποσαφήνιση: Εκτός από την Ισημερινή Γουινέα υπάρχουν: η απλή Γουινέα, πρώην γαλλική αποικία στη δυτική Αφρική, δίπλα της η Γουινέα-Μπισσάου, κάποτε κτήση της Πορτογαλίας, ενώ στον Ειρηνικό Ωκεανό, βόρεια της Αυστραλίας, βρίσκεται η Νέα Γουινέα, το δεύτερο μεγαλύτερο νησί του πλανήτη. Γενικά ως Γουινέα ονομαζόταν η ευρύτερη περιοχή της υποσαχάριας δυτικής Αφρικής.
