Η Κίνα, η χώρα των «Απογόνων του Δράκου», δεν ήταν πάντοτε ο παγκόσμιος οικονομικός κολοσσός που γνωρίζουμε σήμερα! Στην πολυκύμαντη ιστορία της έχει διανύσει φάσεις υπέρλαμπρου μεγαλείου και φάσεις απόλυτης παρακμής και αποσύνθεσης.
Ας μεταφερθούμε στο έτος 1644 μ.Χ. Η λαμπρή δυναστεία των Μινγκ καταρρέει μετά από μια σειρά μεγάλων εξεγέρσεων και η μογγολική εθνότητα των Μαντσού (από τη γειτονική Μαντζουρία) επιβάλλει την εξουσία της, ιδρύοντας τη δυναστεία των Τσινγκ. Στα πρώτα 150 χρόνια της νέας δυναστείας η Κίνα, ο μεγάλος γίγαντας της Ασίας, αναπαυόταν στις δάφνες του ένδοξου παρελθόντος – και παρόντος σε μεγάλο βαθμό – απρόθυμη να ακολουθήσει τα καλέσματα της νέας εποχής. Τα πρώτα σημάδια μιας ισχυρής κρίσης δεν άργησαν, ωστόσο, να εμφανιστούν. Ολόκληρο τον 19ο αιώνα η Κίνα δέχθηκε αλλεπάλληλα χτυπήματα στην οικονομική της ζωή, την κοινωνική της συνοχή και στην εθνική της αξιοπρέπεια.
Χτύπημα #1: Οι Ευρωπαίοι
Για πολύ καιρό οι Κινέζοι αρνούνταν πεισματικά να υποκύψουν στην πίεση των Δυτικών για άνοιγμα των λιμανιών της χώρας στο εμπόριό τους και των αγορών της στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Αφορμή για μια ανοιχτή σύγκρουση ανάμεσα στις δύο πλευρές στάθηκε το λαθρεμπόριο του οπίου, το οποίο απέφερε αμύθητα κέρδη στους Άγγλους εμπόρους. Η προσπάθεια των Κινέζων να θέσουν περιορισμούς στην κυκλοφορία του οπίου (που είχε εξελιχθεί σε μάστιγα για τον ντόπιο πληθυσμό) πυροδότησε έναν κύκλο συγκρούσεων μεταξύ Κίνας από τη μία πλευρά και Αγγλίας (και Γαλλίας στη δεύτερη φάση) από την άλλη πλευρά, γνωστό ως «Πόλεμοι του Οπίου» (1840-1842, 1856-1860). Η δεύτερη φάση του πολέμου τερματίστηκε με μια συντονισμένη εισβολή Άγγλων και Γάλλων στην Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου το 1860, ένα γεγονός τόσο τραυματικό που προκάλεσε το θάνατο του Κινέζου αυτοκράτορα από συγκοπή!
Χτύπημα #2: Η βουβωνική πανώλη
Την έκρυθμη κατάσταση που είχαν προκαλέσει οι πόλεμοι επιδείνωσε η επιδημία βουβωνικής πανώλης που ενέσκηψε στη χώρα το 1855, κατά τη διάρκεια της οποίας έχασαν τη ζωή τους εκατομμύρια Κινέζοι. Η επιδημία εξαπλώθηκε σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο, πλήττοντας ιδιαίτερα την Ινδία, ενώ θεωρείτο ενεργή από τους ειδικούς μέχρι το 1960!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 9+1 περίεργοι ιστορικοί τρόποι να καταπολεμήσεις την πανούκλα
Χτύπημα #3: Οι εξεγέρσεις
Η σταδιακή επιδείνωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων της Κίνας – λόγω των πολέμων και της επιδημίας – προκάλεσε μια σειρά λαϊκών εξεγέρσεων (ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο στην ιστορία της χώρας). Η πιο δυναμική ήταν η λεγόμενη εξέγερση των Ταϊπίνγκ, που οδήγησε σε έναν από τους πιο αιματηρούς εμφυλίους πολέμους στην ιστορία της ανθρωπότητας (1850-1864). Μια παράλληλη εξέγερση των μουσουλμάνων κατοίκων ερήμωσε τις δυτικές επαρχίες.
Χτύπημα #4: Η πείνα
Οι απανωτές αυτές αναστατώσεις προκάλεσαν γύρω στο 1877-1879 έναν τρομερό λιμό, μια διατροφική κρίση που προκάλεσε εκατομμύρια θύματα, κυρίως στο Βορρά της χώρας.
Χτύπημα #5: Η μετανάστευση
Για να γλιτώσουν από τις συμφορές αυτές, εκατομμύρια Κινέζοι άρχισαν απεγνωσμένα να αναζητούν τρόπους διαφυγής από την χώρα τους. Αρχικά κατευθύνθηκαν προς τα νότια, προς την Ινδοκίνα, τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία, πολλοί όμως στράφηκαν προς τη Γη της Επαγγελίας της εποχής, τις ΗΠΑ, όπου δημιούργησαν παροικίες, τις γνωστές Τσαϊνατάουνς!
Χτύπημα #6: Οι γείτονες
Τη δύσκολη κατάσταση της Κίνας εκμεταλλεύτηκε η γειτονική Ιαπωνία που την ίδια περίοδο βρισκόταν σε φάση αλματώδους ανάπτυξης και αναζητούσε περιοχές για να εξαπλώσει την επιρροή της. Έτσι, το 1894 οι Ιάπωνες χτύπησαν την Κίνα και πέτυχαν μια εντυπωσιακή νίκη, αφήνοντάς την διαλυμένη και ταπεινωμένη. Παράλληλα, οι Ρώσοι από το Βορρά κατόρθωσαν να διεισδύσουν νοτιότερα και να αποσπάσουν πολλά κινεζικά εδάφη της Μαντζουρίας.
Χτύπημα #7: Κι άλλες εξεγέρσεις
Στα τέλη του 19ου αιώνα ξέσπασε ένας νέος κύκλος λαϊκών εξεγέρσεων, με επίκεντρο την εξέγερση των Μπόξερς, οι οποίοι – εκφράζοντας τα έντονα αισθήματα μίσους των Κινέζων εναντίον των Δυτικών – στράφηκαν κατά των ξένων και χτύπησαν αδιακρίτως, από εμπόρους και στρατιωτικούς μέχρι ιεραποστόλους. Η εξέγερση τελικά καταπνίγηκε με τη βοήθεια Άγγλων, Γάλλων και Αμερικανών το 1901.
Το τελευταίο χτύπημα: Η πτώση του αυτοκράτορα
Ο 20ος αιώνας βρήκε την Κίνα σε κατάσταση πλήρους διάλυσης. Το τελειωτικό χτύπημα στο, πάλαι ποτέ, αυτοκρατορικό μεγαλείο της χώρας κατάφερε η ανατροπή του τελευταίου Κινέζου αυτοκράτορα Που Γι το 1911. Στη δημοκρατική, πια, Κίνα άρχισαν να παίρνουν σταδιακά τον έλεγχο ομάδες εκσυγχρονιστών, που έφεραν έναν αέρα ανανέωσης. Τα δύσκολα, ωστόσο, δεν είχαν τελειώσει: η Κίνα πέρασε διά πυρός και σιδήρου μέσα από έναν παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στο εθνικιστικό και το κομμουνιστικό κόμμα, αλλά και μέσα από τη δίνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της εισβολής των Ιαπώνων. Το β΄ μισό του 20ου αιώνα άρχισε να φέρνει αισθητά σημάδια ανάκαμψης και οδήγησε μέσα από διάφορες περιπέτειες στη σημερινή κατάσταση: ο δράκος της Κίνας έχει σηκωθεί ξανά στα πόδια του!!
BONUS FACT: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλογραφία ανάμεσα στο βασιλιά της Αγγλίας Γεώργιο Γ΄ και τον Κινέζο αυτοκράτορα Κιαν Λονγκ το 1793:
– Άγγλος βασιλιάς: «Μεγαλειότατε, ανοίξτε το εμπόριό σας, θα είναι προς ωφέλεια και των δύο πλευρών…»
– Κινέζος αυτοκράτορας: «Όπως θα διαπίστωσε και ο πρεσβευτής σας, διαθέτουμε τα πάντα. Κατά συνέπεια, ουδεμία ανάγκη υφίσταται να εισαγάγουμε προϊόντα κατασκευασμένα στο εξωτερικό από βαρβάρους, σε βάρος της δικής μας παραγωγής…».
Φανταστείτε τα μούτρα που θα έκανε ο Γεώργιος Β’ όταν συνειδητοποίησε ότι τον αποκαλούν βάρβαρο…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 28 πράγματα που δεν γνωρίζατε για την Κίνα
Πηγές:
- Η ιδέα για το άρθρο αυτό προέρχεται από τα διαδικτυακά σεμινάρια της καθηγήτριας ιστορίας του ΕΚΠΑ Μαρίας Ευθυμίου με τίτλο: «Παγκόσμια Ιστορία 3: Ο άνθρωπος απέναντι στον εαυτό του».
- Wikipedia.org
- Eranistis.net
