...εκτός κι αν φυσικά έχετε ταξιδέψει στη Νέα Ζηλανδία
Η πρώτη επαφή που είχα με τον πολιτισμό των Μαορί ήταν φυσικά ο τελετουργικός χορός Haka της εθνικής ομάδας ράγκμπι της Νέας Ζηλανδίας με το παρατσούκλι All Blacks πριν από κάποιο αγώνα. Ψάχνοντας όμως λίγο παραπάνω για την κουλτούρα των πρώτων ανθρώπων που εγκαταστάθηκαν στη Νέα Ζηλανδία, θα διαπιστώσει κανείς ότι πρόκειται για έναν συναρπαστικό πολιτισμό.
Η λέξη māori (σσ. στα ελληνικά τη συναντάμε να τονίζεται και στα τρία φωνήεντα) σημαίνει «κανονικός» ή «κοινός» στη Μαορί γλώσσα και διακρίνει τα θνητά όντα από τους θεούς. Το 16.5% του πληθυσμού της Νέας Ζηλανδίας (περίπου 775,000 δηλαδή) έχουν Μαορί καταγωγή! Στο βόρειο νησί της χώρας υπάρχει πιο έντονο το στοιχείο τους, οπότε αν θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα τον πολιτισμό τους θα πρέπει να αδικήσετε το Νότιο Νησί.
Μέχρι όμως να κάνετε αυτό το ταξίδι, πάμε να δούμε 10 συγκλονιστικά πραγματάκια που ενδεχομένως να μην γνωρίζετε για τους Μαορί:
1. Κάθε τατουάζ Μαορί είναι μοναδικό
Το Ta moko είναι η παραδοσιακή τέχνη της δερματοστιξίας στον πολιτισμό των Μαορί. Τα τατουάζ τους είναι μοναδικά καθώς αφορούν το γενεαλογικό δέντρο, τις γνώσεις και την κοινωνική θέση του ατόμου στη φυλή τους (στα Μαορί λέγεται iwi). Η διαδικασία του τατουάζ γινόταν αρχικά με μια χρωστική ουσία στο άκρο ενός αιχμηρού οστού που τρυπούσε το δέρμα. Ωστόσο, στις μέρες μας, οι περισσότεροι Μαορί επιλέγουν πιο σύγχρονες μεθόδους τατουάζ. Τα περισσότερα ινστιτούτα δερματοστιξίας στη Νέα Ζηλανδία προσφέρουν τατουάζ με παραδοσιακά σχέδια των Μαορί.
2. Η γλώσσα των Μαορί
Πριν φτάσουν οι Ευρωπαίοι άποικοι στη Νέα Ζηλανδία, δεν υπήρχε γραπτή γλώσσα για τους Μαορί, αλλιώς γνωστή ως Te reo Maori. Αντίθετα, η ιστορία διδάσκονταν επίσης προφορικά μέσω αφηγήσεων ή απεικονιζόταν σε γλυπτά. Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο οι Μαορί συγκαταλέγονται στους πιο απίθανους αφηγητές ιστοριών που θα συναντήσετε ποτέ.
Η μητρική γλώσσα των Μαορί είναι μία από τις τρεις επίσημες γλώσσες της χώρας μαζί με την αγγλική και τη νοηματική γλώσσα. Η γλώσσα των Μαορί χρησιμοποιείται από το 23% του πληθυσμού της χώρας, και τα στοιχεία δείχνουν αυξητική τάση. Υπάρχουν πλέον ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί των Μαορί, σχολεία Μαορί και άλλες πρωτοβουλίες όπως η εβδομάδα γλώσσας όπου οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να κατανοήσουν τη γλώσσα των Μαορί. Το «Kia Ora» είναι ο χαιρετισμός των Μαορί, έτσι για να μπαίνουμε στο κλίμα…
3. Το Haka δεν είναι μόνο πολεμικός χορός
Η συνήθεια των εθνικών ομάδων της Νέας Ζηλανδίας να κάνουν χάκα πριν τους διεθνείς αγώνες τους, έχει κάνει τον χορό γνωστότερο ανά το κόσμο. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι πρόκειται για έναν πολεμικό χορό, υπάρχουν στην πραγματικότητα πολλοί τύποι Haka που χρησιμοποιούνται για διαφορετικές περιστάσεις, όπως κηδείες, καλωσόρισμα επίτιμων καλεσμένων ή αναγνώριση μεγάλων επιτευγμάτων.
4. Ο πολιτισμός των Μαορί είναι ένας από τους νεότερους
Οι πρώτοι Μαορί έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία το 1300. Αν και πιστεύεται πως μετανάστευσαν εκεί από την ανατολική Πολυνησία, δεν είναι εξακριβωμένη η προέλευσή τους. Επίσης λέγεται ότι ο πολιτισμός των Μαορί όπως γνωρίζουμε αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια αυτών των πρώτων ταξιδιών στη Νέα Ζηλανδία. Αν σκεφτεί κανείς ότι αυτό έγινε πριν από 700 χρόνια, ο πολιτισμός τους θεωρείται νεότατος.
5. Το φαγητό των Μαορί μαγειρεύεται υπόγεια
Ένα από τα πιο παραδοσιακά και πιο αγαπημένα γεύματα στον πολιτισμό των Μαορί είναι κάτι που ονομάζεται Hangi. Είναι κρέας και λαχανικά αργά μαγειρεμένα στο έδαφος. Θα έχετε αρκετές ευκαιρίες να δοκιμάσετε ένα Hangi, ειδικά στη Ροτορούα που συγκεντρώνει την μερίδα του λέοντος του τουριστικού ενδιαφέροντος.
6. Ο ιδιαίτερος Μαορί χαιρετισμός
Και μετά το hangi, έχουμε και το hongi. Είναι ο χαρακτηριστικός χαιρετισμός των Μαορί! Όταν συναντιούνται, πιέζουν το μέτωπο και τη μύτη τους για λίγο μεταξύ τους, κλείνοντας τα μάτια τους και αναπνέοντας βαθιά. Αυτό σημαίνει ότι μοιράζεστε την «ανάσα της ζωής» όπου οι ψυχές σας συναντιούνται.
7. Pounamu, ο πράσινος πολύτιμος λίθος των Μαορί
Στη δυτική ακτή του νότιου νησιού μπορούμε να βρούμε νεφρίτη ή ίασπι και θεωρείται πολύτιμος λίθος για τους Μαορί. Στα te reo Maori, λέγεται “pounamu” και έχει χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή όπλων, στολιδιών και εργαλείων και πλέον θα το δείτε κυρίως σκαλισμένο σε μενταγιόν με συγκεκριμένους συμβολισμούς.
8. Οι χώροι συνάντησης των Μαορί
Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσετε τον πολιτισμό των Μαορί είναι να επισκεφθείτε έναν τόπο συνάντησης των Μαορί. Ονομάζονται Marae και για να σας καλωσορίσουν θα πρέπει να έχει προηγηθεί το powhiri. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει μια πρόκληση από έναν πολεμιστή Μαορί συνοδευόμενο από τραγούδια και ψαλμωδίες και εσείς θα πρέπει να δείξετε ότι έρχεστε ειρηνικά. Δεν είναι τόσο τρομακτικό όσο ακούγεται, στην πραγματικότητα, και όλοι οι οδηγοί για τη Νέα Ζηλανδία το προτείνουν ανεπιφύλακτα.
9. Οι οχυρωμένοι οικισμοί των Μαορί
Pa ονομάζεται το οχυρωμένο χωριό των Μαορί και συνήθως ήταν φτιαγμένo σε επίπεδα, σκαμμένα στις άκρες και περιφραγμένα με ψηλούς φράχτες. Αν και δεν υπάρχουν καλοδιατηρημένα Pa σήμερα, γίνεται μια προσπάθεια στη Rotorua και στο Gisborne για την αναβίωση τους, ώστε να δείξουν στον κόσμο πως έμοιαζαν πραγματικά.
10. Υπάρχει ένας θρύλος για όλα
Όπως ανέφερα και πριν, οι Μαορί είναι οι καλύτεροι αφηγητές. Έχουν θρύλους για τα περισσότερα βουνά, ποτάμια, λίμνες και άλλα σημαντικά σημεία σε όλη τη Νέα Ζηλανδία. Η ύπαρξη τους είναι κυρίως διδακτική και είναι ένας σημαντικός λόγος που η κουλτούρα τους είναι τόσο σημαντική για τον πολιτισμό ολόκληρης της Νέας Ζηλανδίας.
Bonus Ιστορικό Fact:
Το πρωί της 20ης Μαΐου του 1941, οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές καταφτάνουν στην Κρήτη και ξεκινάει ο αγώνας κατάκτησης του νησιού από τις δυνάμεις του Άξονα. Στις δυνάμεις υπεράσπισης του νησιού, εκτός από τους Κρητικούς και τους Βρετανούς, βρίσκονται και 700 Μαορί πολεμιστές της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας.
Συνολικά 16.000 ιθαγενείς Μαορί κατατάχθηκαν από τις αρχές μέχρι το τέλος του Β’ παγκόσμιου πολέμου. Πολέμησαν στην Ελλάδα, στην ηπειρωτική Ευρώπη και στην Μέση Ανατολή.
Πηγές: Wikipedia, NZ Pocket Guide
Διαβάστε στη συνέχεια: Η φυλή Μπούτον της Ινδονησίας με τα διαπεραστικά μπλε μάτια
2 Απαντήσεις
ο Κοντογλου μας δινει παρα πολυ ωραιες πληροφοριες για τους Μαόρι σε ενα σπανιο πλεον βιβλιο του τον Αστρολάβο..
πραγματικα πολυ μπροστα για την εποχή του ο κυρ Φωτης για τα μεσα αναζητησης εκεινης της εποχης…
ηταν κ πολυταξιδευμενος βεβαια ο Κοντογλου.
ωραιο το κειμενο παντως.
Πολύ ενδιαφέροντα όσα γράφεις! Σαν να επισκέφθηκα τη Νέα Ζηλανδία !