To Vieques (Βιέκες) είναι ένα καταπράσινο, τροπικό νησάκι, που βρίσκεται στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Μεγάλων Αντιλλών και ανήκει στην κοινοπολιτεία του Puerto Rico, που κι αυτό με την σειρά του αποτελεί μια υπεράκτια κτήση των ΗΠΑ (ειδικού καθεστώτος) μεγάλης στρατηγικής σημασίας, καθώς δεσπόζει στη “μπούκα” της Καραϊβικής και σύμφωνα με στοιχεία είναι το πιο μολυσμένο σημείο του πλανήτη μας, λόγω της εκεί λειτουργίας -για περισσότερα από 60 χρόνια- του μεγαλύτερου πεδίου βολής, πραγματικών πυρών στη γη.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά:
ΦΑΣΗ ΠΡΩΤΗ (Ισπανική κυριαρχία)
Το 1493, ο Χριστόφορος Κολόμβος και οι conquistadors (Ισπανοί εξερευνητές!) του, στη προσπάθεια τους να βρουν έναν συντομότερο “δρόμο του μεταξιού” φθάνουν στις Μεγάλες Αντίλλες και ανάμεσα στα υπόλοιπα νησιά ανακαλύπτουν το Vieques και ενημερώνουν τον Ισπανικό θρόνο για την στρατηγική σημασία του μικρού νησιού. Όμως οι Ισπανοί μονάρχες υποβαθμίζουν την αξία του και το νησάκι αφήνεται στη μοίρα του και καταλήγει να γίνει, για πολλά χρόνια, ορμητήριο πειρατών.
Το νησάκι ξαναπαίρνει αξία, το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όταν χιλιάδες μαύροι από την Αφρική “μεταφέρονται” (sic) εκεί, για να δουλέψουν στις φυτείες ζαχαροκάλαμου, με τις οποίες ήταν κατάφυτο το νησί.
ΦΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ (Αμερικάνικη κυριαρχία)
Η δεύτερη ιστορική ενότητα του νησιού ξεκινάει το 1898 με την ήττα των Ισπανών κατά τον Ισπανό-Αμερικάνικο πόλεμο και το Πουέρτο Ρίκο, μαζί με το Vieques “παραχωρούνται” στις ΗΠΑ και έτσι το Αμερικάνικο Ναυτικό μπορούσε να ελέγχει ολόκληρη την θάλασσα της Καραϊβικής (και όχι μόνο).
Το 1938, παραμονές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, κατάσχει το 30% της συνολικής έκτασης δυτικά του νησιού, με σκοπό να επεκτείνει τις δραστηριότητες της μεγάλης ναυτικής βάσης “Roosevelt Roads”, που διατηρούσε στο κύριο έδαφος του Πουέρτο Ρίκο.
Ο αρχικός σκοπός της βάσης (όπως σχεδιάστηκε, αλλά δεν υλοποιήθηκε ποτέ) ήταν να παράσχει ένα ασφαλές καταφύγιο στον συμμαχικό βρετανικό στόλο, στην περίπτωση που Βρετανία έπεφτε στα χέρια της ναζιστικής Γερμανίας.
Μετά το τέλος του ΒΠΠ και την έναρξη του “Ψυχρού Πολέμου” το Αμερικάνικο Ναυτικό “καταλαμβάνει” ακόμα το 40% της έκτασης στα ανατολικά του νησιού, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα πεδίο βολής.
Γι’ αυτό τον σκοπό εκδιώκει βίαια από τα σπίτια τους, περίπου 4 με 5.000 Viequenses (από τους περίπου 10.000 κατοίκους) που διαμένουν στα δύο καταπατημένα κομμάτια (ανατολικά και δυτικά) του νησιού τους και τους συγκεντρώνει στο κεντρικό τμήμα του Vieques.
Αμέσως μετά ξεκινάει η λειτουργία του μεγαλύτερου πεδίου βολής σ’ ολόκληρο τον κόσμο, το οποίο μάλιστα το Αμερικανικό Ναυτικό επινοικιάζει και σε ένοπλες δυνάμεις άλλων χωρών (Αγγλία, Καναδάς, Γαλλία) προκειμένου να διεξαγάγουν εκεί τις δικές τους ασκήσεις, αποβατικές, αέρος-εδάφους και θαλάσσης-εδάφους.
Εκεί δοκιμάστηκαν οι βόμβες ναπάλμ, βόμβες DU απεμπλουτισμένου ουράνιου (μεγάλης τοξικότητας και ακτινοβολίας) και γενικά όλα τα νέα οπλικά συστήματα που παρήγαγε η βιομηχανία των ΗΠΑ και αμερικάνοι (οι “βρίζοντας ξένοι φαντάροι”) “προπονούνταν” σε αποβατικές ασκήσεις.
ΦΑΣΗ ΤΡΙΤΗ (περίοδος αμφισβήτησης, κινητοποιήσεων και απομάκρυνσης της βάσης)
Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης (1991) οι ΗΠΑ επανεξετάζουν το φάσμα των βάσεων τους σ’ ολόκληρο τον κόσμο (όπως Χαβάη, Γκουάμ, Ισημερινός, Κορέα κλπ) και οι Viequenses ευελπιστούν ότι η βάση στο έδαφος τους θα είναι μία απ’ αυτές που θα καταργηθούν.
Αλλά “άλλαι αι βουλαί” του Πενταγώνου, που αποφασίζει πως πρέπει να παραμείνει ενεργή αυτή η ναυτική βάση.
Μετά την απόφαση αυτή, οι κάτοικοι του νησιού με την συμπαράσταση παγκόσμιων προσωπικοτήτων, ξεκινούν έναν έντονο αγώνα για την απομάκρυνση των βάσεων και των βλαβερών συνεπειών της, που είχαν υποστεί για πάνω από 60 χρόνια (το νησί έχει το μεγαλύτερο ποσοστό -περίπου 30%- καρκίνων σ’ ολόκληρη την Καραϊβική, με τα περισσότερα παιδιά να πάσχουν απο διάφορες μορφές καρκίνου).
Θρυαλλίδα των εξελίξεων που ακολούθησαν, αποτέλεσε το “άτυχο” περιστατικό (έτσι το χαρακτήρισε ο Πρόεδρος Κλίντον!!!) που συνέβη στις 19 Απριλίου 1999, όταν ένα μαχητικό του ναυτικού (τύπου F/A-18C Hornet) εκτόξευσε δυο βόμβες, οι οποίες έπληξαν λανθασμένα την περιοχή του παρατηρητήριου “Cerro Mattias” που βρισκόταν στο χώρο του πεδίου βολής και είχε υπηρεσία ο ντόπιος πολιτικός υπάλληλος David Sanes, με αποτέλεσμα να πληγωθεί θανάσιμα.
Ακολούθησαν σφοδρές αντιδράσεις και μεγάλες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, στο Puerto Rico και σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ καθότι το πορτορικάνικο στοιχείο εκεί είναι πολύ ισχυρό, που πήραν μορφή κινήματος, με αποτέλεσμα ο George W. Bush (Jn.) να αναθεωρήσει τις αποφάσεις του προκατόχου του, Bill Clinton και την 1η Μαΐου του 2003, το Αμερικανικό Ναυτικό να διακόψει την λειτουργία της βάσης και του πεδίου βολής στο Vieques, αφήνοντας όμως πίσω μια τεράστια οικολογική και κοινωνική καταστροφή, εκτός ορίων.
Σιγά όμως το Αμερικανικό Ναυτικό να μην παρατούσε έτσι εύκολα αυτό το “κελεπούρι”. Βρίσκοντας πρόσχημα τον φονικό τυφώνα Maria, που έπληξε το Puerto Rico και την Dominica, στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2017, επανέφερε την λειτουργία της δυτικής βάσης (αποθήκες πυρομαχικών) σε μεγάλο βαθμό.
Το νησί Vieques σήμερα
Σήμερα το Vieques προσπαθεί να επανακάμψει, αλλά είναι πολύ δύσκολο και φυσικά το νησί δεν θεωρείται από τους περισσότερους σαν ένα εξωτικό θέρετρο της Καραϊβικής, αν και είναι ένα πανέμορφο τροπικό καταπράσινο νησάκι, με λόφους γεμάτους φοίνικες, αμμώδεις παραλίες και φιλοξενεί πάνω από 190 είδη πουλιών.
Η γη που λειτουργούσε η ναυτική βάση, έχει ανακηρυχτεί εθνικό καταφύγιο άγριας πανίδας και χλωρίδας και πολλές παραλίες διατηρούν ακόμα τα ονόματα που είχε δώσει το U.S. Navy, όπως η Red Beach, η Blue Beach και η Green Beach.
Το μοναδικό σημείο που παρατηρείται μια σχετική ανάπτυξη είναι ο τουριστικός κόμβος της Esperanza, μια πολύχρωμη παραλιακή πόλη, στο νότιο κεντρικό τμήμα του νησιού, άλλα λίγο πιο πέρα εκεί στα ανατολικά ελοχεύει ένας από τους πιο μολυσμένους και ανθυγιεινούς χώρους τοξικών αποβλήτων ολόκληρου του πλανήτη.
Εκτεταμένες εκτάσεις, στη περιοχή που λειτουργούσε επί 60 χρόνια το πεδίο βολής πραγματικών πυρών του αμερικάνικου Ναυτικού, έχουν τεθεί σε καραντίνα, καθώς υπάρχουν πάμπολλες βόμβες που δεν έχουν εκραγεί και αποτελούν απειλή για τους ανθρώπους και την υγεία τους, καθώς και του περιβάλλοντος.
Ο Robert Rabin & η Nilda Medina που εκπροσωπούν την “Επιτροπή Διάσωσης και Ανάπτυξης του Vieques” (CRDV-Committee for the Rescue and Development of Vieques) έχουν μηνύσει το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, καθώς η ζημιά που έχει προκαλέσει στο Vieques, είναι ανεπανόρθωτη.
Γι’ αυτό έχουν καλέσει το αμερικάνικο ναυτικό να μην κρύψει την αλήθεια για τις ενέργειές του, τις παραβιάσεις των νόμων και των κανονισμών και την βλάβη που προξένησε στην υγεία του λαού του Vieques, χρησιμοποιώντας στην εκκρεμούσα δίκη σαν υπερασπιστικό όπλο, το λεγόμενο “κυριαρχική ασυλία” που ερμηνεύεται πως μια κρατική οντότητα δεν μπορεί να διαπράξει νομικό λάθος, έτσι δεν υπόκειται σε αστικές αγωγές ή ποινικές διώξεις. Είναι σαν να λέει ότι: “ο βασιλιάς δεν μπορεί να κάνει κανένα λάθος, ποτέ”.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το νησί, επιδεινώθηκαν στα τέλη Σεπτεμβρίου 2017, όταν ο τυφώνας Maria (κατηγορίας 5) έπληξε το Puerto Rico και την Dominica (Κοινοπολιτεία της Δομινίκας) προκαλώντας μεγάλες καταστροφές. Το ηλεκτρικό δίκτυο του νησιού καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό, προκαλώντας την μεγαλύτερη διακοπή ρεύματος στην αμερικανική ιστορία, καθώς χρειάστηκαν μήνες για να ολοκληρωθούν οι εργασίες αποκατάστασης.
Χαρακτηριστικό είναι πως πάνω από 200.000 Πορτορικάνοι μετακόμισαν στη Φλώριδα, μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου του 2017.
Οι περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις
Το νησί και ιδίως το ανατολικό τμήμα είναι ένα από τα πιο επιβαρυμένα σημεία του πλανήτη.
Για περισσότερα από 60 χρόνια (από το 1940 έως το 2003) το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι τους, στα 900 εκτάρια (9.000 στρέμματα) στη ζωτική περιοχή του πεδίου βολής του Vieques, έριξαν περίπου ένα τρισεκατομμύριο pounds (1 pound = 0.45359237 Κg, άρα 453,60 δισεκατομμύρια κιλά!!!) εκρηκτικών και τοξικών ουσιών.
Αυτά τα χρόνια εκεί στο ανατολικό τμήμα του Vieques, δοκιμάστηκαν όλα τα όπλα, όπως βόμβες Napalm, απεμπλουτισμένου ουράνιου, TNT και βαρέων μέταλλων.
Μόνο το 1998, επί 180 ημέρες, στο μεγαλύτερο πεδίο βολής πραγματικών πυρών του πλανήτη (VNTR: Vieques Naval Training Range) έπεσαν, έτσι για προπόνηση, 23.000 βόμβες όλων των τύπων!!!
Το Camp Garcia Vieques, ήταν επίσης κάποτε περιοχή δοκιμών για βιολογικά όπλα. Πρώην στρατιωτικό προσωπικό, που εργάστηκε εκεί, έχει καταγγείλει πως από τους αεροψεκασμούς με χημικά που γίνονταν κατά την διάρκεια πειραμάτων που υπέβαλλαν τα ζώα, έχουν παρουσιάσει και αυτοί χρόνιες παθήσεις.
Εξάλλου τα ποσοστά καρκίνου στους κατοίκους του Vieques είναι 27% υψηλότερα από ότι στο “ηπειρωτικό” Puerto Rico, σύμφωνα με μελέτη του 1999 Υπουργείου Υγείας των ΗΠΑ!!!
Και η ζωή εκεί στο “τροπικό παράδεισο” του εξωτικού Vieques συνεχίζεται με τους δικούς τους ρυθμούς, αλλά “who cares”, όπως έλεγαν και οι γκρινιάρηδες γέροι των Muppet’s!!! Εξάλλου είναι τόσο μακριά και άσε που δεν έχει αναφερθεί και κάνας Έλληνας, να διαμένει στο πανέμορφο “Isla Nena” (τεχνοκρατική προσέγγιση)
