Το Μεγάλο Κανάλι της Κίνας, γνωστό ως Jing-Hang Yunhe ή «Κανάλι Πεκίνου-Χανγκτσόου», είναι το μεγαλύτερο τεχνητό ποτάμι στον κόσμο. Βρίσκεται στη βόρεια και ανατολική Κίνα και συνδέει την πρωτεύουσα Πεκίνο με την πόλη Χανγκτσόου στην επαρχία Τζετζιάνγκ στις ανατολικές ακτές της χώρας.
Με συνολικό μήκος που φτάνει τα 1.776 χιλιόμετρα, μπορεί να υπερηφανεύεται ότι είναι η παλαιότερη και μεγαλύτερη υδάτινη οδός που έφτιαξε ποτέ ο άνθρωπος, καθώς και ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της υδραυλικής μηχανικής που υλοποιήθηκαν πριν από την Βιομηχανική Επανάσταση.
Ο αρχικός σκοπός για τη δημιουργία του Μεγάλου Καναλιού ήταν η μεταφορά σιτηρών από τις εύφορες κοιλάδες της νότιας Κίνας προς τα κέντρα της πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας στα βόρεια της χώρας, μέσω της σύνδεσης του Κίτρινου Ποταμού (ή Χουάνγκ Χε) στα βόρεια με τον ποταμό Γιανγκτσέ στα νότια.
Οι απαρχές της κατασκευής του μας πηγαίνουν πίσω στον 5ο αιώνα π.Χ., στο τέλος της Περιόδου της Άνοιξης και του Φθινοπώρου της κινεζικής ιστορίας. Συγκεκριμένα, το 486 π.Χ. κατασκευάστηκε στην επαρχία Τσιανγκσού ένα κανάλι που συνέδεσε τους ποταμούς Γιανγκτσέ και Χουάι, με σκοπό την τροφοδοσία των στρατευμάτων κατά τη διάρκεια ενός τοπικού πολέμου. Το κανάλι αυτό έμεινε γνωστό με την ονομασία Χαν Γκου.
Οι ερευνητές, ωστόσο, πιθανολογούν ότι είχε προηγηθεί τον προηγούμενο αιώνα η δημιουργία του καναλιού Χονγκ Γκου ή Καναλιού των Άγριων Χηνών, το οποίο συνέδεε τον Κίτρινο Ποταμό με τους ποταμούς Σι και Μπιανγκ και αποτέλεσε το πρότυπο για την κατασκευή του μεγάλου καναλιού στο Βορρά.
Τα έργα συνεχίστηκαν αρκετούς αιώνες αργότερα, κατά τη διάρκεια της δυναστείας Σουέι, όταν το οικονομικό και αγροτικό κέντρο της χώρας είχε ήδη μεταφερθεί πολύ νοτιότερα από τον Κίτρινο Ποταμό. Γύρω στο 600 μ.Χ. ξεκίνησαν εκτεταμένες εργασίες που ολοκληρώθηκαν μέσα σε μια δεκαετία και κάλυψαν σχεδόν ολόκληρη τη διαδρομή από το Χανγκτσόου ως το Πεκίνο. Παράλληλα με το κανάλι κατασκευάστηκε μια αυτοκρατορική οδός καθώς και σταθμοί που εξυπηρετούσαν το ταχυδρομικό δίκτυο.
Στα έργα δούλεψαν αγρότες, σκλάβοι αλλά και κατάδικοι, ενώ το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, λόγω των σκληρών συνθηκών και των ασθενειών, ήταν ανυπολόγιστο. Το νέο κανάλι, γνωστό ως Κανάλι Μπιαν, λειτούργησε ως ο βασικός υδάτινος δρόμος της χώρας για τις επόμενες δυναστείες των Τανγκ (618–907) και Βορείων Σονγκ (960–1125/26).
Κατά τη δυναστεία Γιουάν (1271–1368) πραγματοποιήθηκαν διάφορες επεκτάσεις του καναλιού, λόγω ωστόσο του υψηλού κόστους μεταφοράς το μεγαλύτερο μέρος των δημητριακών διακινούνταν διά θαλάσσης.
Κατά τη δυναστεία Μινγκ (1368–1644) υλοποιήθηκε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο ολικής ανακαίνισης του καναλιού μεταξύ των ετών 1411 και 1415. Οι Κινέζοι μηχανικοί της εποχής κατασκεύασαν φράγματα και μεγάλες δεξαμενές για να ρυθμίσουν τη στάθμη του νερού, ενώ συνολικά 165.000 εργάτες εργάστηκαν στη διάνοιξη της διώρυγας και στην κατασκευή νέων καναλιών, αναχωμάτων και υδατοφραχτών. Οι εργασίες αυτές επέτρεψαν στο Μεγάλο Κανάλι να συνεχίσει να χρησιμοποιείται αδιαλείπτως για τους επόμενους αιώνες.
Διαβάστε επίσης: Η Κίνα τον 19ο αιώνα: Ενός κακού μύρια έπονται
Για πολλούς αιώνες το Μεγάλο Κανάλι λειτουργούσε ως η κύρια αρτηρία μεταξύ της βόρειας και της νότιας Κίνας. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τη μεταφορά σιτηρών αλλά και άλλων εμπορευμάτων προς το Πεκίνο και ο διάδρομος κατά μήκος της διώρυγας εξελίχθηκε σε σημαντική οικονομική ζώνη. Η ευκολία των μετακινήσεων μέσω του καναλιού επέτρεψε επίσης στους αυτοκράτορες της χώρας να πραγματοποιούν περιοδείες στη νότια Κίνα.
Εκτός από τις εμπορικές συναλλαγές, το κανάλι ευνόησε επίσης τις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ της βόρειας και της νότιας Κίνας. Προκάλεσε μάλιστα ιδιαίτερη εντύπωση σε ορισμένους από τους πρώτους Ευρωπαίους επισκέπτες της Κίνας. Ο Μάρκο Πόλο περιέγραψε τις τοξωτές του γέφυρες καθώς και τις αποθήκες και το ακμάζον εμπόριο των πόλεών της τον 13ο αιώνα.
Διαβάστε επίσης: Γκουανγκτζόου, το ιστορικό βιομηχανικό κέντρο της Κίνας
Κατά τον 19ο αιώνα το Μεγάλο Κανάλι ακολούθησε τη δύσκολη μοίρα ολόκληρης της χώρας. Μια σειρά από πλημμύρες, σε συνδυασμό με τα βίαια γεγονότα των επαναστάσεων που ξέσπασαν, προκάλεσαν σημαντικές ζημιές, ενώ η ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας και των σιδηροδρόμων οδήγησε μεγάλα τμήματα του καναλιού σε αχρηστία και εγκατάλειψη.
Σημαντικές εργασίες αποκατάστασης του καναλιού πραγματοποιήθηκαν μετά το 1934, προκειμένου ορισμένα τμήματά του να μπορούν να χρησιμοποιούνται από μεσαίου μεγέθους ατμόπλοια. Οι εργασίες συνεχίστηκαν και κατά τις δεκαετίες του 1950 και 1960, με ευθυγραμμίσεις, εκβαθύνσεις και ανακατασκευές σε μεγάλα τμήματα. Από τότε το κανάλι χρησιμοποιείται κυρίως για τη μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων εμπορευμάτων, όπως τούβλα, χαλίκι, άμμος, ντίζελ και άνθρακας.
Σήμερα τα πλοία μπορούν να ταξιδέψουν μόνο από την Χανγκτσόου μέχρι την Τζινίνγκ. Το τμήμα από την Τζινίνγκ έως το Πεκίνο δεν είναι διαθέσιμο για μεταφορές λόγω της συσσώρευσης αποθέσεων λάσπης από τον Κίτρινο Ποταμό και της έλλειψης πηγών νερού. Επίσης, τμήματα του καναλιού χρησιμοποιούνται σήμερα ως τουριστικές ατραξιόν. Οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν εκδρομές με μικρά πλεούμενα, όπου έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν γραφικά χωριά, πέτρινες γέφυρες και παλιά κτίσματα δίπλα στο κανάλι.
Το Κανάλι Πεκίνου-Χανγκτσόου έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα δύο κορυφαία έργα της Κίνας του παρελθόντος (μαζί με το Σινικό Τείχος), καθώς έχει συμβάλει τα μέγιστα στην οικονομική και πολιτισμική ενοποίηση της χώρας για πάνω από 2.000 χρόνια. Έχει, μάλιστα, συμπεριληφθεί από το 2016 στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Bonus Facts
- Από το 2009 λειτουργεί στο Χανγκτσόου το Μουσείο του Μεγάλου Καναλιού Πεκίνου-Χανγκτσόου της Κίνας. Οι συλλογές του περιλαμβάνουν εκθέματα που σχετίζονται με την ιστορία και την πολιτιστική προσφορά του καναλιού στην Κίνα.
- Το 2019 πραγματοποιήθηκε διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την κατασκευή στο Χανγκτσόου ενός μεγαλεπήβολου μουσειακού συμπλέγματος αφιερωμένου το Μεγάλο Κανάλι, τον οποίο κέρδισε το ελβετικό αρχιτεκτονικό γραφείο Herzog & de Meuron. Η πρόταση των Ελβετών περιλαμβάνει ένα «πλωτό» μουσείο που θα περιβάλλεται από νερό και θα διακρίνεται από τη μακρόστενη, γραμμική μορφή και την καμπυλωτή γυάλινη πρόσοψη, εμπνευσμένη από τον κυματισμό του νερού. Θα περιλαμβάνει 50.000 τετραγωνικά μέτρα με εκθεσιακούς χώρους, καθώς και ξενοδοχείο, εστιατόρια, μια μεγάλη ανοιχτή ταράτσα και μια δενδροφυτεμένη προκυμαία.
Πηγές: Wikipedia, Britannica, Unesco, China Highlights, Dezeen
Διαβάστε στη συνέχεια: 28 πράγματα που δεν γνωρίζατε για την Κίνα
