Η Γαλλική Βορειοαμερικανική Αυτοκρατορία ή Βασιλική Νέα Γαλλία ή απλά Νέα Γαλλία είναι μια περιοχή στη Βόρεια Αμερική, η οποία αποικήθηκε και διοικήθηκε από τη Γαλλία μεταξύ 16ου και 18ου αιώνα. Στο αποκορύφωμά της, στις αρχές του 18ου αιώνα, εκτεινόταν από την ανατολική ακτή της Νέας Γης και Λαμπραντόρ μέχρι τα Βραχώδη Όρη και από τον Κόλπο Χάντσον μέχρι τον Κόλπο του Μεξικού. Η Νέα Γαλλία ήταν διαιρεμένη σε πέντε αποικίες: τον Καναδά, την Ακαδία, τον Κόλπο Χάντσον, την Νέα Γη και την Λουιζιάνα.
Η Γαλλία μπήκε αργότερα στο παιχνίδι της εξερεύνησης της Βόρειας Αμερικής, σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις – Αγγλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Το 1524 ο Φλωρεντίνος θαλασσοπόρος Τζιοβάννι ντα Βερατζάνο ταξίδεψε για λογαριασμό του Γάλλου βασιλιά Φραγκίσκου Α΄, προκειμένου να ανακαλύψει μια θαλάσσια οδό προς την Κίνα. Πλέοντας δυτικά με μια μικρή καραβέλα με 50 άνδρες έφτασε στην ακτή στις σημερινές Καρολίνες. Κατόπιν, κατευθυνόμενος βόρεια κατά μήκος της ακτογραμμής, αγκυροβόλησε στα στενά όπου αργότερα θα χτιζόταν η Νέα Υόρκη, και ονόμασε την περιοχή Νέα Ανγκουλέμη, προς τιμήν του βασιλιά Φραγκίσκου, πρώην κόμη της Ανγκουλέμης. Έγινε, έτσι, ο πρώτος Ευρωπαίος που πάτησε το πόδι του στην περιοχή!
Δέκα χρόνια αργότερα ο Γάλλος εξερευνητής Ιάκωβος Καρτιέ έφτασε στη χερσόνησο της Γκασπεζίας (στη βόρεια ακτή του ποταμού του Αγίου Λαυρεντίου) και διεκδίκησε την περιοχή για λογαριασμό του Γάλλου βασιλιά, δημιουργώντας την πρώτη επαρχία της Νέας Γαλλίας. Παρά τις πρώτες αποτυχημένες προσπάθειες εγκατάστασης, οι Γάλλοι παρατήρησαν ότι η περιοχή του Αγίου Λαυρεντίου ήταν γεμάτη από ζώα με πολύτιμες γούνες, ιδιαίτερα κάστορες, κάνοντάς την ιδιαίτερα δελεαστική για οικονομική εκμετάλλευση. Έτσι, άρχισαν σταδιακά να δημιουργούν επαφές με τους ιθαγενείς (που ανήκαν κυρίως στις φυλές των Αλγκονκίν και Ιροκουά), ενώ γαλλικές εταιρείες άρχισαν να εκμεταλλεύονται τους πλούσιους φυσικούς πόρους, κυρίως τα ζώα, ασχολούμενες με το ιδιαίτερα επικερδές γουνεμπόριο.
Τα επόμενα αποφασιστικά βήματα εγκατάστασης Γάλλων στη Βόρεια Αμερική έγιναν στις αρχές του 17ου αιώνα. Το 1604 Γάλλοι άποικοι ίδρυσαν την επαρχία της Ακαδίας γύρω από τον κόλπο του Αγίου Λαυρεντίου και τέσσερα χρόνια αργότερα ο Γάλλος εξερευνητής και γεωγράφος Σαμουέλ ντε Σαμπλαίν ίδρυσε την πόλη του Κεμπέκ, την μεγαλύτερη πόλη στην αποικία του Καναδά. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν εξελίχθηκαν πολύ ευνοϊκά για τους Γάλλους, καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, τα δύσβατα εδάφη και τους ντόπιους Ιροκουά, με τους οποίους συγκρούστηκαν για τις περιοχές κυνηγιού. Σύντομα οι Ιροκουά, με τις επιθέσεις τους ενάντια τους λιγοστούς Γάλλους αποίκους και τους ιθαγενείς συμμάχους τους, κατάφεραν να επανακτήσουν μεγάλο μέρος της έκτασης της Νέας Γαλλίας.
Το 1663 ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος ΙΔ΄ αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Αφαίρεσε τον έλεγχο των εδαφών της Νέας Γαλλίας από τις γαλλικές εταιρείες και τα μετέτρεψε σε βασιλική γη, ενώ ενίσχυσε τον πληθυσμό τους χρηματοδοτώντας αποστολές αποίκων. Παράλληλα, επιχείρησε να λύσει το πρόβλημα της έλλειψης γυναικείου πληθυσμού στις αποικίες, στέλνοντας 800 γυναίκες ως νύφες επιδοτούμενες από το κράτος! Οι γυναίκες αυτές, με την ονομασία «κόρες του βασιλιά», ήταν μεταξύ 16 και 40 ετών και προέρχονταν από πόλεις ολόκληρης της Γαλλίας. Αρκετές, μάλιστα, έλαβαν ως προίκα και διάφορα αντικείμενα, όπως βελόνες, γάντια και κορδόνια, που ήταν δύσκολο να βρεθούν στην «τραχιά» αποικία. Για την αντιμετώπιση των επιθέσεων των Ιροκουά ο βασιλιάς έστειλε στρατεύματα, τα οποία πολέμησαν με τους ιθαγενείς κατά διαστήματα για τα επόμενα 40 περίπου χρόνια, στους λεγόμενους «Πολέμους του Κάστορα». Το 1701, οι Γάλλοι και οι Ιροκουά υπέγραψαν μια συνθήκη, γνωστή ως «Μεγάλη Ειρήνη», η οποία σηματοδότησε το τέλος των συγκρούσεών τους για το υπόλοιπο της ζωής της αποικίας.
Στα τέλη του 17ου αιώνα ιδρύθηκε από τους Γάλλους και η αποικία της Λουιζιάνα, παίρνοντας το όνομα του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄. Οι περιοχές, στις οποίες οι Γάλλοι κατάφεραν να εδραιώσουν την παρουσία τους, ήταν το νότιο Ιλλινόις και η Νέα Ορλεάνη, αφήνοντας μια ισχυρή γαλλική επιρροή, ακόμα και μετά την πώληση της Λουιζιάνα από τον Ναπολέοντα στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1803.
Η αρχή του 18ου αιώνα βρήκε τη Νέα Γαλλία σε μια εποχή ευημερίας και εξάπλωσης, με πληθυσμό γύρω στους 20.000 κατοίκους. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι συγκρούσεις με τους ιθαγενείς είχαν σταματήσει, οι Γάλλοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν έναν νέο και πιο δύσκολο αντίπαλο: τους Άγγλους, τους μεγαλύτερους ανταγωνιστές τους, οι οποίοι είχαν ήδη αποικήσει μεγάλα τμήματα της Βόρειας Αμερικής. Το 1756 ξέσπασε ο «Επταετής Πόλεμος», μια παγκόσμια σύγκρουση μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας που επεκτάθηκε και στα βορειοαμερικανικά εδάφη, μεγάλα τμήματα των οποίων (όπως οι λεκάνες των ποταμών Μισισιπή και Οχάιο) διεκδικούσαν και οι δύο δυνάμεις. Οι Άγγλοι κατάφεραν να νικήσουν τους Γάλλους και να καταλάβουν την επαρχία της Ακαδίας, με αποτέλεσμα της εκδίωξη των κατοίκων της, οι οποίοι αρνήθηκαν να δηλώσουν πίστη στο βρετανικό στέμμα. Η διαδικασία αυτή, γνωστή ως η «Μεγάλη Αναστάτωση», κράτησε από το 1755 ως το 1763 και οδήγησε στη μετανάστευση των Ακαδίων στη Γαλλία, την Αγγλία, τις βρετανικές αποικίες στις ακτές του Ατλαντικού και στη Λουιζιάνα. Επίσης, οι Άγγλοι πέτυχαν αποφασιστικές νίκες στις πόλεις του Κεμπέκ και του Μόντρεαλ. Οι συγκρούσεις μεταξύ Άγγλων και Γάλλων τερματίστηκαν τον Φεβρουάριο του 1763 με τη Συνθήκη του Παρισιού, σύμφωνα με την οποία ολόκληρος ο Καναδάς πέρασε στην κυριαρχία των Βρετανών. Η Νέα Γαλλία έγινε και επίσημα παρελθόν…
Παρά τη σύντομη σχετικά διάρκεια ζωής της, η Νέα Γαλλία άφησε ένα ισχυρό αποτύπωμα που είναι αισθητό ακόμα και σήμερα στον σύγχρονο Καναδά. Οι κάτοικοι των περιοχών που ανήκαν στην επικράτειά της ανέπτυξαν έναν δικό τους πολιτισμό, αρνούμενοι να αφομοιωθούν με το υπέρτερο βρετανικό στοιχείο. Μέσα στους κόλπους των γαλλόφωνων του Κεμπέκ, των λεγόμενων «Κεμπεκουά», έχει διαμορφωθεί μάλιστα ένα αποσχιστικό κίνημα από το κράτος του Καναδά, το οποίο ωστόσο δεν κατάφερε να πετύχει την ανεξαρτητοποίηση του γαλλόφωνου Κεμπέκ στα δύο δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν το 1980 και το 1995.
BONUS FACTS
- Το όνομα «Ακαδία» αποτελεί παραφθορά του ελληνικού τοπωνυμίου «Αρκαδία», το οποίο δόθηκε από τον Τζιοβάννι ντα Βερατζάνο στα αμερικανικά παράλια του Ατλαντικού που του θύμισαν την ελληνική μυθική Αρκαδία λόγω των πλούσιων δασών τους.
- Απόγονοι των Ακαδίων που εγκαταστάθηκαν στη Λουιζιάνα μετά τη «Μεγάλη Αναστάτωση» είναι οι σημερινοί Καδιανοί ή Καζέν (Cajuns στα αγγλικά), οι οποίοι μαζί με τους Καδιανούς του Τέξας αριθμούν γύρω στο 1,2 εκατομμύριο κατοίκους. Οι Καδιανοί διατηρούν την ιδιαίτερη γλώσσα τους, τα γαλλικά Καζέν, και έχουν αναπτύξει μια δική τους δυναμική κουλτούρα, που αντικατοπτρίζεται κυρίως στα ήθη, στη μουσική και στην κουζίνα τους.
- Η ανάπτυξη της Νέας Γαλλίας είχε ιδιαίτερα οδυνηρό κόστος για τους ιθαγενείς Ιροκουά και τις άλλες φυλές που ζούσαν μέχρι τότε στις περιοχές του Καναδά. Οι πόλεμοι και οι ασθένειες οδήγησαν σε σημαντική μείωση των πληθυσμών τους, ενώ ο παραδοσιακός τρόπος ζωής τους αλλοιώθηκε από το ιλιγγιώδες εμπόριο γούνας που επέβαλαν οι Ευρωπαίοι άποικοι.
Πηγές: National Geographic, The Canadian Encyclopedia, Wikipedia [1],[2],[3]
