Το Ρεύμα του Κόλπου (στα αγγλικά Gulf Stream) είναι ένα ισχυρό ρεύμα στον Ατλαντικό Ωκεανό που ξεκινάει από τον Κόλπο του Μεξικού και ρέει στον Ατλαντικό στην άκρη της Φλόριντα, επιταχύνοντας κατά μήκος των ανατολικών ακτών των Ηνωμένων Πολιτειών και της Νέας Γης. Αποτελεί μέρος του υποτροπικού κυκλικού θαλάσσιου ρεύματος του Βορείου Ατλαντικού, ενός από τα πέντε μεγάλα ωκεάνια ρεύματα (μεγάλα συστήματα κυκλικών ρευμάτων και ισχυρών ανέμων).
Η συμπεριφορά του ρεύματος καθορίζεται από τις ακτές της Βόρειας Αμερικής. Οι άνεμοι από την Αφρική οδηγούν το νερό στον Ατλαντικό προς τα δυτικά μέχρι να φτάσει στην αμερικάνικη ακτογραμμή και να ωθηθεί προς τα βόρεια. Με τη σειρά του, το Ρεύμα του Κόλπου επηρεάζει το κλίμα των περιοχών που βρίσκονται πιο κοντά στο ρεύμα μεταφέροντας την τροπική θερμότητα προς τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι το κλίμα της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης είναι θερμότερο λόγω του Βορειοατλαντικού Ρεύματος, ενός από τους κλάδους του Ρεύματος του Κόλπου.
Πιο συγκεκριμένα, το ρεύμα έχει πλάτος 80 – 150 χιλ. και βάθος 800 – 1200 μέτρα. Η θερμοκρασία στα επιφανειακά νερά του φθάνει τους 30 – 35°C , έχει ταχύτητα από 104-233 χιλιόμετρα ανά ημέρα και μεταφέρει μάζες νερού σε συχνότητα 85 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων το δευτερόλεπτο. Το Ρεύμα του Κόλπου κατευθύνεται βόρεια κατά μήκος των ανατολικών ακτών των Ηνωμένων Πολιτειών και αργότερα ενώνεται με το ψυχρό ρεύμα του Labtador που φέρνει ψυχρότερες μάζες νερού από τον Αρκτικό ωκεανό.
Έτσι, το κύριο Ρεύμα του Κόλπου επιβραδύνεται, γίνεται ψυχρότερο φτάνοντας τους 25°C, αλλά παραμένει θερμό και αλλάζει διεύθυνση προς τα ανατολικά, διασχίζοντας τον Ατλαντικό ωκεανό. Είναι το γνωστό Θερμό Ρεύμα του βόρειου Ατλαντικού. Αυτό το ρεύμα όταν φθάνει στην Ευρώπη στα βορειοδυτικά της Ιρλανδίας χωρίζεται στα δύο. Το βόρειο τμήμα του ρέει προς την Ισλανδία και το νότιο παρακλάδι του προς τις Αζόρες με κατεύθυνση τα Κανάρια νησιά.
Η πρώτη αναφορά στο Ρεύμα του Κόλπου μπορεί να εντοπιστεί στην αποστολή του Juan Ponce de León το 1513. Στις 22 Απριλίου 1513, έγραψε στο ημερολόγιο του ταξιδιού του: «Ένα ρεύμα τέτοιο που, αν και είχαμε δυνατό αέρα, δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε μπροστά, αλλά πηγαίναμε προς τα πίσω· εν τέλει καταλήξαμε ότι το ρεύμα ήταν πιο ισχυρό από τον άνεμο».
Οι εξερευνητές Peter Martyr d’Anghiera και ο Sir Humphrey Gilbert επίσης εντόπισαν το ισχυρό ρεύμα και χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τα ισπανικά πλοία που έπλεαν από την Καραϊβική προς την Ισπανία.
Έξι χρόνια μετά την αναφορά του Ponce de León, ο Άντον ντι Αλαμίνος απέπλευσε για την Ισπανία από τη Βέρα Κρουζ του Μεξικού, χρησιμοποιώντας το Ρεύμα του Κόλπου, ακολουθώντας την ακτή της Φλόριντα προς τα βόρεια πριν στρίψει ανατολικά προς την Ευρώπη. Είχε υπηρετήσει ως επικεφαλής πιλότος στο πλοίο του Ponce de Leon στο προηγούμενο ταξίδι του και είχε επίσης πλεύσει με τον Κολόμβο στο τελευταίο του ταξίδι. Κάποιοι ιστορικοί πιστώνουν στον Αλαμίνο την ανακάλυψη του Ρεύματος του Κόλπου, επειδή ήταν ο πρώτος που το εκμεταλλεύτηκε.
Ο Ερνάν Κορτές ήταν ίσως ο πρώτος που έστειλε μεγάλο αριθμό πλοίων από το Μεξικό προς τα βόρεια μέσω των Στενών της Φλόριντα και μετά προς τα ανατολικά ακολουθώντας τη δεξιόστροφη κίνηση του Ρεύματος του Κόλπου για να επιστρέψει στην Ισπανία.
Εξορθολογισμός του αποικισμού
Επειδή άλλαξε τα μοτίβα ιστιοπλοΐας και μετρίασε την δυσκολία των μετακινήσεων μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, το Ρεύμα του Κόλπου έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον αποικισμό της νέας Γης. Τα περισσότερα ταξίδια προς τη Βιρτζίνια προς τα νότια επέλεξαν τη νότια διαδρομή κατά μήκος του Ατλαντικού, παρόλο που ήταν 2.000 μίλια έως 3.000 μίλια μακριά. Τα περισσότερα ταξίδια με επιστροφή στην Ευρώπη εκμεταλλεύτηκαν τουλάχιστον μέρος του Ρεύματος του Κόλπου για να επιταχύνουν το ταξίδι τους.
Στο ρόλο του ως αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Ταχυδρομείων των Βρετανικών Πολιτειών της Αμερικής, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος είχε έντονο ενδιαφέρον για τα μοτίβα κυκλοφορίας του Βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού, ερευνώντας τρόπους να διευκολυνθεί η επικοινωνία μεταξύ των αποικιών και της Αγγλίας.
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην Αγγλία το 1768, ο Φραγκλίνος ανακάλυψε ότι τα βρετανικά πακέτα χρειάστηκαν αρκετές εβδομάδες για να φτάσουν στη Νέα Υόρκη από την Αγγλία από ό,τι ένα μέσο αμερικανικό εμπορικό πλοίο για να φτάσει στο Νιούπορτ του Ρόουντ Άιλαντ. Ο ξάδερφος του Φραγκλίνου, Timothy Folger, καπετάνιος φαλαινοθηρικών του Nantucket, εξήγησε ότι τα εμπορικά πλοία διέσχιζαν τακτικά το τότε ανώνυμο Ρεύμα του Κόλπου ενώ οι καπετάνιοι των πακέτων αλληλογραφίας έπλεαν εναντίον του. Τα εμπορικά πλοία παρακολούθησαν τη συμπεριφορά των φαλαινών, τη μέτρηση της θερμοκρασίας του νερού και της ταχύτητας των φυσαλίδων στην επιφάνειά του και τις αλλαγές στο χρώμα του νερού για να ακολουθήσουν την ταχύτερη διαδρομή.
Ο Φραγκλίνος συνεργάστηκε με τον Folger και με άλλους έμπειρους καπετάνιους για να χαράξει το Ρεύμα του Κόλπου και να του δώσει το όνομα με το οποίο είναι γνωστό ακόμα και σήμερα.
Ο χάρτης του Ρεύματος του Κόλπου του Φραγκλίνου δημοσιεύθηκε το 1770 στην Αγγλία – όπου μάλιστα αγνοήθηκε – και οι επόμενες εκδόσεις τυπώθηκαν στη Γαλλία το 1778 και στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1786.
Πέρασαν χρόνια μέχρι οι Βρετανοί να λάβουν τη συμβουλή του Φραγκλίνου σοβαρά για την πλοήγηση στο ρεύμα. Μόλις το έκαναν, μπόρεσαν να μειώσουν κατά δύο εβδομάδες τον χρόνο πλεύσης μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών.
Ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή
Όπως πολλές πτυχές του περιβάλλοντος, το Ρεύμα του Κόλπου έχει επηρεαστεί από την υπερθέρμανση του πλανήτη και η έρευνα δείχνει ότι ο πυρήνας του ρεύματος μετακινήθηκε 125 μίλια βόρεια το 2011.
Ορισμένοι επιστήμονες ανησυχούν ότι οι παγετώνες που λιώνουν θα στείλουν κρύο νερό στο ρεύμα και θα διαταράξουν τη ροή του Ρεύματος του Κόλπου. Υπάρχει πιθανότητα χωρίς τη ζεστασιά που προσφέρει το Ρεύμα του Κόλπου, η Βόρεια Ευρώπη να εισέλθει σε μια νέα εποχή των παγετώνων.
