Το Παντανάλ (Pantanal) είναι μια φυσική περιοχή όπου αποτελεί και τον μεγαλύτερο υδροβιότοπο στη Γη. Το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται στην Βραζιλία και συγκεκριμένα εντός της πολιτείας Mato Grosso do Sul. Εκτείνεται επίσης σε τμήματα της Παραγουάης και της Βολιβίας.
Έχει έκταση περίπου 150.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το όνομα του σημαίνει βάλτος ή υδροβιότοπος στα Πορτογαλικά. Ένας κόσμος ακραίων συνθηκών με πλημμύρες και ξηρασίες.
Ο κύκλος των εποχών που υπάρχουν στο Παντανάλ ουσιαστικά μεταλλάσσει τον κόσμο των ζώων και καθορίζει την ζωή τους. Έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσει κάτι από τον πρωτόγονο χαρακτήρα του.
Ο υδροβιότοπος αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα χλωρίδας και πανίδας στον κόσμο. Το 2000 ανακηρύχθηκε παγκόσμιο καταφύγιο βιόσφαιρας από την Unesco και ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά θαύματα του κόσμου. Στο Παντανάλ ζουν 80 είδη θηλαστικών, 650 είδη πουλιών, 50 είδη ερπετών αλλά και 300 είδη ψαριών.
Κατά την διάρκεια ενός έτους αλλάζει δραματικά. Την περίοδο των βροχών η γη πλημμυρίζει και το νερό φτάνει τα δυο μέτρα. Έξι μήνες μετά το νερό εξατμίζεται και η γη ξεραίνεται.
Ο εποχικός και αδιάκοπος κύκλος του νερού είναι εκείνος που καθορίζει και τον κόσμο στην περιοχή του Παντανάλ.
Την περίοδο των βροχών η περιοχή αρχίζει να γεμίζει αργά αργά με νερό, όπου καλύπτει το μεγαλύτερος μέρος της επιφάνειας. Γενικά η περιοχή Παντανάλ είναι μια ρηχή λεκάνη απορροής, περιστοιχισμένη από μια αλυσίδα οροσειρών. Το 80% του Παντανάλ είναι πλημμυρισμένο τον μισό χρόνο.
Η θερμοκρασία στην περιοχή είναι υψηλή και από τις μεγαλύτερες σε ολόκληρη τη Βραζιλία.
Η οδήγηση είναι μια περιπέτεια στο Παντανάλ αφού οι δρόμοι που υπήρχαν την περίοδο της ξηρασίας δεν υπάρχουν τη περίοδο των βρόχων. Για την ακρίβεια εξαφανίζονται ολόκληροι και ο οδικός χάρτης της περιοχής πολλές φορές φτιάχνεται εκ νέου από την αρχή.
Ο δρόμος Τρανσπαντανέιρα που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του ’70 είχε σκοπό να διασχίζει κατά μήκος όλο τη περιοχή του Παντανάλ αλλά η έλλειψη χρηματοδότησης σταμάτησε το έργο.
Στα λιβάδια του Παντανάλ θα συναντήσετε πάνω από 10.000 διαφορετικά φυτά με τα περισσότερα να βρίσκονται στην περιοχή του Σεράντο και με πολλά είδη να μην τα βρίσκεις πουθενά αλλού στον κόσμο. Το Σεράντο είναι ένα μεγάλο μέρος από καλλιεργήσιμες εκτάσεις και αποτελεί την πιο πλούσια σαβάνα σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Εντυπωσιακοί είναι οι λόφοι Μποντοκένα όπου είναι κυψελοειδής με ανεξερεύνητες σπηλιές με τις περισσότερες να είναι λαξευμένες από το νερό. Εκεί βρίσκουν καταφύγιο χιλιάδες είδη νυχτερίδων.
Το μεγαλύτερο μέρος του υδροβιότοπου, για την ακρίβεια το 95% ανήκει σε ιδιώτες. Σε αρκετούς από τους ιδιοκτήτες οι πρόγονοι τους κατείχαν τη γη τα τελευταία 200 χρόνια και είναι κατά κύριο λόγω αγρότες και κτηνοτρόφοι.
Αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι πολλά από τα άγρια ζώα της περιοχής καταστρέφουν κάθε χρόνο περίπου το 20% της παραγωγής τους.
Η περιοχή έχει τις μεγαλύτερές τροπικές λίμνες, με τον αριθμό να φτάνει τις 10.000 και να είναι διαφορετικές μεταξύ τους ως προς την αλατότητα, το Ph και το χρώμα τους.
Από τους ποταμούς ξεχωρίζει ο ποταμός Ρίο Νέγκρο, ο μαύρος ποταμός. Ένα ποτάμι που με την πρώτη ματιά φαίνεται θολό αλλά στην πραγματικότητα το νερό του είναι πεντακάθαρο.
Το μαύρο χρώμα του, το οφείλει στην ποσότητα οργανικής ύλης στην κοίτη του ποταμού όπου μετατρέπεται σε ένα φυσικό καθρέπτη όταν οι ακτίνες του ήλιου τον χτυπάνε. Ο ποταμός στο τέλος της ξηρασίας τον Σεπτέμβριο αρχίζει να παρέχει τους πόρους για την επιβίωση και προστασία της άγριας ζωής.
Εντυπωσιακό είναι και το εμβληματικό δέντρο του Παντανάλ, το Λαπάτσο, ένα φυλλοβόλο δέντρο ύψους 50 μέτρων. Στηρίζεται σε στενό κορμό και τα λουλούδια του προσελκύουν χιλιάδες έντομα.
Τα διάφορα είδη ζώων που ζουν στην περιοχή τραβούν την προσοχή όλων. Αρχικά μπορούμε να θαυμάσουμε το ψάρι πιραποτάνγκα που τρέφεται από φρούτα που κρέμονται από τα κλαδιά που βρίσκονται χαμηλά.
Έπειτα το κίτρινο ανακόντα αλλά και τον σκορπιό αμβλύπηγας. Ένας σκορπιός διαφορετικός από τους άλλους αφού του λείπει η ουρά και έχει άνοιγμα ποδιών μόλις 15 εκατοστά (ο μέσος όρος είναι στα 60 εκ).
Τα πόδια του λειτουργούν ως αισθητήρες όπου τον βοηθούν να βρίσκει την τροφή του στο περιβάλλον χαμηλού φωτισμού όπου συνήθως ζει.
Στην περιοχή Νιεκολάντια βρίσκουμε αρκετές σαβάνες, ποτάμια και λίμνες. Εκεί παρατηρούμε τα ζώα πεκάρι που χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Αυτά με τη λευκή μουσούδα και τους αγριόχοιρους Αμερικής. Βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση και κινούνται αρκετά γρήγορα.
Συνεχίζουμε και μένουμε εντυπωσιασμένοι από ένα είδος αλιγάτορα τον Καϊμάν όπου το μήκος του φτάνει τα 2,5 μέτρα. Εντοπίζουμε τον Ιαγουάρο ή Τζάγκουαρ, τον μεγαλύτερο στην Αμερικανική Ήπειρο και τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο.
Είναι δραστήριοι, καλά καμουφλαρισμένοι και είναι αρκετά δύσκολο να εντοπιστούν. Ακόμα παρατηρούμε το ελάφι της Νότιας Αμερικής με τα ευαίσθητα αυτιά που το βοηθούν να επιβιώνει.
Τέλος για πολλούς το σύμβολο του Παντανάλ είναι το Ζαμπιρού, ένα είδος πελαργού όπου αναζητεί την τροφή του σε μικρά πλάσματα θαμμένα στη λάσπη.
BONUS FACT: Οι πυρκαγιές που ξέσπασαν στην περιοχή τον Ιούλιο του 2020 είχαν ως συνέπεια να καταστραφούν περίπου 24.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα σε διάστημα 2 μηνών. Σε ποσοστό η επιφάνεια αυτή αντιστοιχεί στο 16% της επιφάνειας του Παντανάλ.
Οι πυρκαγιές αυτές ήταν τετραπλάσιες σε μέγεθος σε σχέση με την γνωστή πυρκαγιά που έπληξε το δάσος του Αμαζονίου.
Οι πυρκαγιές είναι συνηθισμένες στην περιοχή. Αρκετοί κτηνοτρόφοι καταφεύγουν σε πυρκαγιές για να μπορέσουν να έχουν φτηνά θρεπτικά συστατικά στο έδαφος. Παράλληλα τους βοηθούν να μπορέσουν να ανανεώσουν τους βοσκότοπους για τα βοοειδή που έχουν στην ιδιοκτησία τους.
