Τι πιο λογικό να σκεφτεί κανείς ότι μιας και η Γη είναι σφαιροειδής και η μέρα χωρίζεται σε 24 ώρες να χωρίσουμε και την υδρόγειο σε 24 κάθετες λωρίδες και να έχει η κάθε μια από αυτές την δική της ώρα. Έτσι, κάθε μοίρα αντιστοιχεί σε 4 λεπτά της ώρας και συνεπώς ανά 15 μοίρες θα έπρεπε να υπάρχει διαφορά μίας ώρας. Έλα όμως που δεν είναι τόσο απλό και υπάρχουν πολλές παρατυπίες και ασυμφωνίες με συνέπεια να υπάρχουν παραπάνω ζώνες ώρας. Αλλά ας το πιάσουμε από την αρχή.
Παλαιότερα και για αιώνες, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τον ήλιο για να καθορίσουν την ώρα. Κάθε πόλη ή κοινότητα έθετε τα ρολόγια της ως τις 12:00 το μεσημέρι με βάση το πότε ο ήλιος έφτανε στην υψηλότερη θέση του στον ουρανό. Ως αποτέλεσμα ήταν να είναι στο Λονδίνο 12:00 το μεσημέρι αλλά στο Μάντσεστερ να ήταν ακόμα 11:52 το πρωί μιας και έχουν 2 μοίρες διαφορά περίπου ή όταν ήταν μεσημέρι στην Ουάσινγκτον, η τοπική ώρα στη Νέα Υόρκη ήταν ήδη 12 λεπτά μπροστά.
Πριν γίνουν τα μακρινά ταξίδια συχνά και συνήθεια, οι διαφορές στις τοπικές ώρες δεν ήταν μεγάλη υπόθεση. Αυτό άλλαξε με την άνοδο των σιδηροδρόμων κοντά στο 1800. Παρόλο που ήταν πλέον δυνατό να διανύσουμε σημαντικές αποστάσεις γρηγορότερα από ποτέ, πολλές τοπικές ώρες, ιδιαίτερα σε μεγάλες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, μπέρδεψαν τα πράγματα ιδιαίτερα με τα δρομολόγια των τρένων. Συνέπεια αυτού ήταν να υπάρξει ένα παγκόσμιο σύστημα προσδιορισμού της ώρας.
Πρώτη φορά παρουσιάστηκε ως ιδέα από έναν ιταλό μαθηματικό με το ψευδώνυμο Κίρικο Φιλοπάντι (Quirico Filopanti) – το κανονικό του όνομα ήταν Τζουσέπε Μπαρίλι (Giuseppe Barilli), που δημοσιεύτηκε το 1854. Πρότεινε 24 ωριαίες ζώνες ώρες με αρχή τον μεσημβρινό της Ρώμης. Ωστόσο η ιδέα του δεν τράβηξε την προσοχή, παρά μόνο πολύ καιρό μετά τον θάνατό του. Στην συνέχεια, το 1879 ο σκοτσέζικης καταγωγής Καναδός Σάντφορντ Φλέμινγκ (Sandford Fleming) πρότεινε ένα παγκόσμιο σύστημα ζωνών ώρας, διευκρινίζοντας ότι η παγκόσμια ημέρα θα ξεκινούσε από τον αντιμεσημβρινό του Γκρίνουιτς, το σημερινό 180° δηλαδή. Το 1884 στην Διεθνή Σύσκεψη Μεσημβρινών που πραγματοποιήθηκε στην Ουάσινγκτον αποφασίστηκε και επιλέχθηκε τελικά ο μεσημβρινός του Γκρίνουιτς ως το σημείο μηδέν για το σύνολο όλου του κόσμου, που ονομάστηκε GMT (Greenwich Mean Time) και μετά το 1960 ως UTC (Coordinated Universal Time).
Ως το 1900, σχεδόν όλα τα μέρη του κόσμου είχαν υιοθετήσει μια σταθερή ζώνη ώρας, αλλά μόνο μερικά από αυτά χρησιμοποιούσαν ωριαία μετατόπιση από την GMT. Μέχρι το 1930 όμως τα περισσότερα κράτη είχαν αποδεχτεί την σταθερή ζώνη με ωριαία μετατόπιση με μερικές όμως εξαιρέσεις και αξιοπερίεργα…
Ας ξεκινήσουμε από μια χώρα γίγαντα, την Κίνα. H Κίνα που λέτε, ενώ εκτείνεται περίπου από τις 73° ανατολικά ως τις 134° και θα έπρεπε κανονικά να είχε 4 ή και 5 ζώνες ώρας, έχει μόνο μία (UTC+8)! Ολόκληρη η χώρα ακολουθεί την «φυσιολογική» ώρα του Πεκίνου. Έτσι συμβαίνει το εξής παράδοξο. Να είναι 11:00 περίπου και στα δυτικά της χώρας μόλις να ξημερώνει! Πραγματικά τους λυπάμαι τους ανθρώπους εκεί πέρα.
Αφού είμαστε σε εκείνη την περιοχή, ας αναφέρουμε και την μεγαλύτερη εναλλαγή ώρας μεταξύ χωρών που συνορεύουν, η οποία είναι μεταξύ Αφγανιστάν και Κίνας. Με την Κίνα, όπως αναφέραμε, να βρίσκεται στην UTC+8 και το Αφγανιστάν να είναι στην UTC+4:30, κάνει την διαφορά να είναι 3.5 ώρες!
Το Αφγανιστάν όπως βλέπουμε λοιπόν με την UTC+4:30 είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση, αλλά όχι η μοναδική. Στην περιοχή εκεί έχουμε μια παρεούλα από χώρες που έχουν βαλθεί ή είχαν βαλθεί, μιας και πλέον το έχουμε συνηθίσει, να τρελάνουν λίγο τον κόσμο βάζοντας επιπλέον μισάωρα στις ζώνες ώρας τους. Έτσι έχουμε, εκτός από το Αφγανιστάν, το Ιράν να βρίσκεται στην UTC+3:30, την Ινδία με την Σρι Λάνκα στο UTC+5:30 και την Μιανμάρ (Μπούρμα ή Βιρμανία για τους πιο παλιούς) στο UTC+6:30.
Εδώ να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι όταν η Ινδία ήταν αποικία της Βρετανίας είχε περίεργες ζώνες ώρας. Η ώρα στην Βομβάη ήταν +4:51 από το Greenwich, στο Μαντράς +5:21:14 (ναι και δευτερόλεπτα), ενώ στην Καλκούτα +5:53:20! Απίστευτο ε;!
Και εκεί που νομίζει ότι ξεμπέρδεψε κανείς, έρχεται το αγαπητό Νεπάλ, που εκτός ότι είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που δεν έχει παραλληλόγραμμη σημαία, είναι και η μοναδική που έχει 45 λεπτά της ώρας διαφορά από το «ακριβώς». Ως το 1986 η ώρα στο Νεπάλ ήταν 5:41:16 μπροστά από την UTC και προσδιοριζόταν σύμφωνα με τον μεσημβρινό που περνάει από το Κατμαντού. Εκείνη την χρονιά έγινε η τελευταία χώρα που έχει σταθερή απόκλιση (αλλά όχι ωριαία φυσικά) από την UTC, πηγαίνοντας στην UTC+5:45, που ορίστηκε βάσει του μεσημβρινού που περνάει από το Gaurishankar, ένα βουνό ανατολικά του Κατμαντού.
Η Γροιλανδία είναι ένα άλλο αρκετά μεγάλο μέρος, αν και η θέση της στον βορρά, λόγω της μερκατορικής προβολής στον χάρτη την κάνει να φαίνεται μεγαλύτερη από ό,τι πραγματικά είναι. Η Γροιλανδία λοιπόν δεν έχει κάνει ακριβώς το ίδιο λάθος με την Κίνα, αλλά έχει κάνει κάτι ξεχωριστό! Σχεδόν ολόκληρη βρίσκεται στην UTC-3, αλλά μερικές μικροσκοπικές γωνιές, όπως οι Γαλάτες του Αστερίξ με τους Ρωμαίους, επιμένουν να λειτουργούν με τον δικό τους τρόπο.
Η αεροπορική βάση Thule, που διευθύνεται από την Πολεμική Αεροπορία των Ηνωμένων Πολιτειών στα βορειοδυτικά της Γροιλανδίας, λειτουργεί στην UTC-4, ενώ ο μετεωρολογικός σταθμός Danmarkshavn (με μόνιμο πληθυσμό 6 κατοίκων) ακολουθεί την UTC-0, γιατί έτσι! Εντωμεταξύ, η πόλη Ittoqqortoormiit (μισό λεπτό να την πούμε στα ελληνικά: Ιτοκορτομίτ) στα ανατολικά του νησιού, βρίσκεται στην ζώνη UTC-1 μαζί με τις Αζόρες και το Πράσινο Ακρωτήριο. Μήπως αισθάνονται ότι θα είναι πιο ζεστά έτσι; Ποιος ξέρει;
Φεύγοντας από τα στενά όρια ολόκληρης της χώρας, ας δούμε και άλλες περιπτώσεις με τέτοιες περίεργες διαφορές ώρας. Ο Καναδάς για παράδειγμα, ενώ έχει τις ζώνες των ωρών του περιποιημένες από την UTC-8 στα δυτικά ως την UTC-4 στα ανατολικά, η περιοχή του Newfoundland & το νοτιοανατολικό Labrador τους «τινάζει» όλη αυτή την τάξη στον αέρα, βάζοντας τα ρολόγια του στο UTC-3:30.
Στα δυτικά τώρα της Αμερικανικής ηπείρου, στο μέσο του Ειρηνικού Ωκεανού, βρίσκονται και τα Νησιά Μαρκέζας ή Μαρκησίου (Marquesas Islands / Îles Marquises) που είναι μέρος του εξαρτώμενου εδάφους της Γαλλικής Πολυνησίας. Τα συγκεκριμένα νησιά ακολουθούν ως ζώνη ώρας την UTC-9:30, ενώ τα δυτικά τους νησιά βρίσκονται στο UTC-10 και τα ανατολικότερά τους στο UTC-9.
Αντίστοιχα με τον Καναδά είναι και η περίπτωση στην Αυστραλία. Ενώ το δυτικό μέρος της Αυστραλίας βρίσκεται στην UTC+8 και το ανατολικό στην UTC+10, το μέσον της χώρας, η Βόρεια Επικράτεια με πρωτεύουσα το Darwin και η Νότια Αυστραλία με πρωτεύουσα την Αδελαΐδα δεν χρησιμοποιούν την λογική UTC+9 αλλά γουστάρουν την UTC+9:30!!!. Τρελό, ε; Για να μην αναφέρουμε ότι μερικές περιοχές χρησιμοποιούν και την «καλοκαιρινή ώρα» ενώ άλλες όχι. Μιλάμε για το χάος το ίδιο! Δεν φτάνει όμως μόνο αυτό. Έρχεται μια μικρή περιοχή της Αυστραλίας, αποτελούμενη από 5 χωριά της Δυτικής Περιφέρειας, με κυριότερο την Eucla, και ένα εστιατόριο στην εθνική οδό στα σύνορα της Νότιας Αυστραλίας, και θέτει τα ρολόγια της στην UTC+8:45. Με αυτό τον τρόπο περίπου 200 κάτοικοι των χωριών αυτών θέλουν να μοιάσουν λίγο στο Νεπάλ!
Άλλες περιοχές της Αυστραλίας με ιδιαίτερη ζώνη ώρας είναι το εξαρτώμενο έδαφος των Νησιών Κόκος (Κίλινγκ) στον Ινδικό Ωκεανό που έχουν UTC+6:30 και το Νησί του Λόρδου Χάου (Lord Howe Island) που βρίσκεται στα ανατολικά των ακτών της Αυστραλίας και χρησιμοποίει ως ώρα την UTC+10:30.
Δεν μας έφτανε το Νεπάλ και η Eucla, έχουμε και ένα αρχιπέλαγος της Νέας Ζηλανδίας με τα Νησιά Τσάταμ (Chatham Islands) που χρησιμοποιεί την ώρα UTC+12:45. Μα γιατί το κάνουν αυτό στον εαυτό τους;
Και φτάσαμε τώρα στα ωραία! Βλέποντας πιο πριν το UTC+12:45 αναρωτιέται κανείς… μα ξεπερνάνε οι ζώνες ώρας την UTC+12; Ω ναι! Την ξεπερνάνε και με το παραπάνω. Ας δούμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Το Τοκελάου, που είναι εξαρτώμενο έδαφος της Νέας Ζηλανδίας, η Τόνγκα και η Σαμόα βρίσκονται στην UTC+13. Η περίπτωση της Σαμόα είναι ιδιαίτερη. Παλαιότερα, προ του 2011 βρισκόταν στην UTC-11, όπως θα έπρεπε να ήταν, αφού βρίσκεται ανατολικότερα της Διεθνούς Γραμμής Ημερομηνίας. Εκείνη την χρονιά όμως, στο τέλος της Πέμπτης 29/12/2011 άλλαξε στην UTC+13 και πήγε κατευθείαν στο Σάββατο 31/12/2011, παρακάμπτοντας ολόκληρη την ημέρα της Παρασκευής, επανασχεδιάζοντας ταυτόχρονα την Διεθνή Γραμμή Ημερομηνίας. Η αλλαγή αυτή αποσκοπούσε στην βελτίωση των σχέσεων και των επιχειρήσεων με την Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία, την Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες, αφήνοντας όμως τα «ξαδέρφια» τους, την Αμερικανική Σαμόα, στα κρύα του λουτρού που εξακολουθούν να μένουν στην ώρα UTC-11, λόγω του δεσμού τους με τις ΗΠΑ.
Στην ίδια περιοχή όμως έχουμε την υπέρτατη περίπτωση του Κιριμπάτι ή Κιριμπάς για τους ψαγμένους!
Η ιστορία λέει ότι όταν τα νησιά του σημερινού Κιριμπάτι ήταν βρετανική αποικία, οι βρετανοί δεν είχαν δώσει ιδιαίτερη σημασία στα πιο απομακρυσμένα νησάκια που ήταν ακριβώς μετά την παλιά γραμμή αλλαγής ημερομηνίας. Είχαν επικεντρωθεί στα κυρίως νησιά, τα Gilbert islands. Όταν έγινε ανεξάρτητο το Κιριμπάτι τα νησιά Gilbert ήταν στην ζώνη UTC+12 και τα απομακρυσμένα Phoenix και Line στις ζώνες UTC-11 και UTC-10 αντίστοιχα. Τα γραφεία και οι κυβερνητικές υπηρεσίες στις αντίθετες πλευρές της Διεθνούς Γραμμής Ημερομηνίας είχαν σοβαρό πρόβλημα. Ουσιαστικά μπορούσαν να επικοινωνούν μόνο μέσω ραδιοεπικοινωνίας ή τηλεφώνου τις τέσσερις ημέρες της εβδομάδας όταν και οι δύο πλευρές βίωναν τις εργάσιμες μέρες ταυτόχρονα. Έτσι, για να διευκολυνθούν όλοι, το Κιριμπάτι εισήγαγε αλλαγή ημερομηνίας για το ανατολικό του μισό στις 31 Δεκεμβρίου 1994, από τις ζώνες ώρας UTC-11 και UTC-10 σε UTC+13 και UTC+14. Η αναθεώρηση της ζώνης ώρας του Κιριμπάτι σήμαινε ότι η Διεθνής Γραμμή Ημερομηνίας στην πράξη μετακινήθηκε ανατολικά, έτσι ώστε τα νησιά Phoenix και Line, να ξεκινήσουν το έτος 2000 πριν από οποιαδήποτε άλλο μέρος στον κόσμο, πράγμα που αξιοποιήθηκε τουριστικά, με το Millenium Ιsland να ήταν ουσιαστικά το πρώτο έδαφος της Γης που μπήκε στο 2000. Υπόψη ότι πολλές χώρες του Ειρηνικού δεν είδαν με καλό μάτι την αλλαγή αυτή γιατί θα έχαναν αντίστοιχα την τουριστική ατραξιόν να είναι οι πρώτες χώρες που θα έβλεπαν το 2000!
Το φαινόμενο αυτό όμως δεν έχει παρατηρηθεί πρόσφατα. Ως την αρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ισπανία και η Γαλλία, μαζί με την Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, ήταν στην ίδια ώρα με το Greenwich. Το 1940, ο Φράνκο στην Ισπανία και η φιλοναζιστική κυβέρνηση του Βισύ στην Γαλλία μετακίνησαν τα ρολόγια στις χώρες τους μία ώρα μπροστά ώστε να συμβαδίζουν με την Γερμανία. Ενώ όλοι θα περίμεναν ότι μετά το τέλος του Β’ ΠΠ η ώρα θα επανερχόταν πίσω στα «φυσιολογικά» της, αυτό δεν συνέβη και έτσι αυτές χώρες βρίσκονται σε λάθος ώρα εδώ και 8 δεκαετίες! Έτσι παρατηρείται το παράδοξο να ταξιδεύει κανείς από το Λονδίνο προς την Μαδρίτη, που βρίσκεται δυτικότερα, αλλά παρ’ όλα αυτά, να βάζει το ρολόι του μία ώρα μπροστά!
Πηγαίνοντας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού βλέπουμε ότι κάτι δεν πάει καλά και με την Αργεντινή. Η χώρα όπως βρίσκεται στον χάρτη θα έπρεπε να είχε κανονικά 4 ώρες πίσω από το Greenwich. Πέρασαν πολλά χρόνια για να αποφασίσει πού ακριβώς θα έπρεπε να τοποθετηθεί, από το 1920 έως το 1970 ήταν στο πήγαινε-έλα μεταξύ UTC-4 και UTC-3 πριν περάσει στις επόμενες δύο δεκαετίες (1970-1990) αλλάζοντας μεταξύ UTC-3 και UTC-2. Από το 1993 όμως, η χώρα αποφάσισε (εδέησαν!) να μοιράζεται την ίδια ζώνη ώρας με την Ουρουγουάη, την ανατολική Βραζιλία και το Σουρινάμ που είναι στο UTC-3.
Και για να αποτρελαθούμε λίγο παραπάνω, στην Αριζόνα των ΗΠΑ παρατηρείται το εξής τραγελαφικό φαινόμενο. Η πολιτεία βρίσκεται όλο το χρόνο στην UTC-7, χωρίς να βάζει καλοκαιρινή ώρα δηλαδή. Όλη είπαμε; Όχι όλη! Μέσα στην Αριζόνα υπάρχει το μεγαλύτερο κομμάτι του ημιαυτόνομου έθνους του Ναβάχο (Navajo), τα οποία το καλοκαίρι βάζει μια ώρα μπροστά. Κάνοντας τα πράγματα ακόμη πιο μπερδεμένα υπάρχει επίσης και ο καταυλισμός των Χόπι (Hopi), που δεν τηρεί θερινή ώρα, και ο οποίος περιβάλλεται εξ ολοκλήρου από το έθνος Ναβάχο. Οπότε οδηγώντας στην Αριζόνα το καλοκαίρι μπορεί κάποιος να αλλάζει ώρα κάθε τρείς και λίγο. Και για να το ξεχειλώσουμε υπάρχει η περίπτωση του Moenkopi (μέσα στον καταυλισμό των Χόπι) και της Tuba City (μέρος του έθνους Ναβάχο), που είναι ουσιαστικά η ίδια πόλη και μπορείτε να προχωρήσετε μια ώρα μπροστά απλά διασχίζοντας το δρόμο.
Ας σταματήσουμε όμως εδώ γιατί με αυτά και με αυτά μπορεί να ξεσηκωθεί το Καστελόριζο και να μας πει… «μάγκες από εδώ και στο εξής θα βρίσκομαι 30 λεπτά μετά την ώρα της υπόλοιπης Ελλάδας»!
Bonus Facts
- H χώρα με τις περισσότερες ζώνες ώρας είναι η Γαλλία, μαζί με τα υπερπόντια εδάφη της, 13 στο σύνολο. Ακολουθούν οι ΗΠΑ και η Ρωσία με 11, με τις ζώνες της Ρωσίας να είναι αποκλειστικώς σε ηπειρωτικά εδάφη.
- Ο Υπερσιβηρικός ακολουθεί την ώρα Μόσχας σε όλη την διαδρομή του και στους 64 σταθμούς του.
- Υπάρχει ένα σημείο στην Ευρώπη που υπάρχουν 3 ζώνες ώρας. Το τριεθνές Νορβηγία – Φινλανδία – Ρωσία που έχει UTC+1, UTC+2 και UTC+3. Τέτοια σημεία υπάρχουν και σε άλλες περιοχές, ιδιαίτερα τα τριεθνή σημεία που εμπλέκεται η Κίνα.
- Στους Διομήδιους Νήσους, στον Βερίγγειο πορθμό, μπορεί κανείς να δει το «μέλλον», ή το «παρελθόν», αφού τα δυο νησιά χωρίζονται από την Διεθνή Γραμμή Ημερομηνίας.
- Η Ανταρκτική δεν έχει δική της ώρα, αφού όλοι οι μεσημβρινοί ενώνονται εκεί. Συνεπώς κάθε σταθμός έχει την δική του ώρα αναλόγως την χώρα που ανήκει.
- Εξαιτίας του ότι οι ζώνες ώρας εκτείνονται απο την UTC-12 ως την UTC+14, εμφανίζεται το φαινόμενο στην Γη να βρισκόμαστε κάποιες λίγες ώρες σε 3 διαφορετικές ημέρες ταυτόχρονα. Για παράδειγμα στo Πάγκο Πάγκο της Αμερικανικής Σαμόα να είναι 23:30 της Τετάρτης (UTC-11), στο Λονδίνο (UTC±0) 10:30 Πέμπτης, στην Γουέλινγκτον στην Νέα Ζηλανδία 22:30 Πέμπτης και στο νησί Millenium του Κιριμπάτι 0:30 της Παρασκευής!
- Περίπου το 40% των χωρών χρησιμοποιούν την λεγόμενη θερινή ώρα. Από φέτος (2021) λέγεται ότι θα πάψει να ισχύει στην Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα.
4 Απαντήσεις
Στην περίπτωση της Σαμόα θα ταίριαζε απόλυτα ο τίτλος: η χώρα της χαμένης Παρασκευής…
😁😁😁
Όλα καλά στην πολύ ενδιαφέρουσα δημοσίευσή σας, αλλά το σχόλιο σχετικά με το Καστελόριζο δεν ευσταθεί. Το Καστελόριζο, που βρίσκεται σε 29,6⁰ γεωγραφικό μήκος, είναι το ελληνικό έδαφος με την πιο σωστή ώρα, αφού στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε την ώρα των 30⁰. Το πρόβλημα είναι με την Κέρκυρα, όπου αν κάποιος από εκεί θελήσει να πάει στην Αλβανία (δηλαδή να κινηθεί ανατολικά) θα πρέπει να γυρίσει το ρολόι του μια ώρα πίσω!
Γιατί ευσταθεί η περίπτω ση του Κιριμπάτι;. με αυτήν την έννοια το εγραψε ο άνθρωπος!
Πάρα πολύ ορθά το θέσατε. Μόνο το Καστελόριζο έχει “σωστή” ώρα στην Ελλάδα. Στον αντίποδα η νήσος Οθωνοί, ΒΔ της Κέρκυρας, που το καλοκαίρι είναι σχεδόν 2 ώρες μετά το solar noon, μοιάζοντας έτσι με την Ισπανία.
Η Αθήνα είναι 1,5 ώρα μετά το solar noon το καλοκαίρι.