Η Γη του Πυρός (Tierra del Fuego στα ισπανικά) είναι ένα αρχιπέλαγος στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής, γνωστό για την άγρια ομορφιά και την εξαιρετική βιοποικιλότητά του. Έχει έκταση 73.746 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είναι χωρισμένο στα δύο: το δυτικό τμήμα -περίπου τα 2/3- ανήκει στη Χιλή και το υπόλοιπο ανατολικό τμήμα στην Αργεντινή.
Το αρχιπέλαγος αποτελείται από το κύριο νησί Γη του Πυρός (Isla Grande de Tierra del Fuego) και μια ομάδα από μικρότερα νησιά, μεταξύ αυτών το Ακρωτήριο Χορν και τα Νησιά Ντιέγκο Ραμίρεζ, που βρίσκονται στο νοτιότερο σημείο της ηπείρου.
Το Μεγάλο Νησί της Γης του Πυρός, με έκταση 47.992 τετραγωνικά χιλιόμετρα, είναι το μεγαλύτερο του αρχιπελάγους αλλά και της Νότιας Αμερικής και το 29ο μεγαλύτερο στον πλανήτη. Έχει τριγωνικό σχήμα και χωρίζεται κι αυτό στα δύο: το δυτικό τμήμα (το 61,4% της έκτασής του) ανήκει στη Χιλή και το ανατολικό (το υπόλοιπο 38,6%) στην Αργεντινή.
Χωρίζεται από την υπόλοιπη ήπειρο με το Στενό του Μαγγελάνου, έναν πορθμό μήκους 570 χιλιομέτρων που ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, ενώ στα νότια χωρίζεται από τα υπόλοιπα νησιά από το Στενό Μπιγκλ, μήκους περίπου 240 χιλιομέτρων.
Στο Στενό Μπιγκλ βρίσκονται και δύο από τους νοτιότερους οικισμούς του πλανήτη, η Ουσουάια στην Αργεντινή και το Πουέρτο Ουίλιαμς στη Χιλή.
Η Ιστορία της Γης του Πυρός
Τα αρχαιότερα ίχνη ανθρώπινης κατοίκησης που έχουν εντοπιστεί στην περιοχή χρονολογούνται γύρω στο 8.000 π.Χ. Οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν το αρχιπέλαγος στις αρχές του 16ου αιώνα, όταν ο Πορτογάλος εξερευνητής Φερδινάνδος Μαγγελάνος πέρασε από εδώ το 1520, διεξάγοντας τον περίπλου της γης για λογαριασμό της Ισπανίας. Ο Μαγγελάνος έδωσε και το όνομα «Γη του Πυρός», από τις φωτιές που είδε να ανάβουν οι ιθαγενείς για να ζεσταθούν.
Για σχεδόν τρεις αιώνες την περιοχή επισκέπτονταν σποραδικά διάφοροι Ευρωπαίοι εξερευνητές, ώσπου οι Βρετανοί οργάνωσαν μια αποστολή για τη συστηματική χαρτογράφηση του αρχιπελάγους που διήρκεσε από το 1826 μέχρι το 1836. Αρχηγός της αποστολής αυτής ο ναύαρχος Ρόμπερτ Φιτζρόι, ο οποίος κατά το δεύτερο ταξίδι του το 1831 πήρε μαζί του και τον γνωστό Κάρολο Δαρβίνο, προκειμένου να διεξάγει έρευνες και παρατηρήσεις στην περιοχή.
Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα η Αργεντινή και η Χιλή άρχισαν να έχουν αυξανόμενες βλέψεις στην ευρύτερη περιοχή, υποστηρίζοντας αμφότερες ότι τους ανήκει ολόκληρο το αρχιπέλαγος. Τελικά, με τη συνθήκη των συνόρων που υπογράφτηκε το 1881 στο Μπουένος Άιρες, η Γη του Πυρός μοιράστηκε ανάμεσα στα δύο κράτη.
Η ανακάλυψη μεγάλων ποσοτήτων χρυσού στα ποτάμια και τους χειμάρρους των νησιών οδήγησε σε μαζική μετανάστευση Αργεντινών, Χιλιανών και Κροατών (!) κυρίως προς το μεγάλο νησί. Οι νέοι έποικοι ήρθαν σε σύγκρουση με τους ιθαγενείς κατοίκους (που ανήκαν κυρίως στις φυλές Selk’nam και Yaghan), με αποτέλεσμα οι ντόπιοι να αποδεκατιστούν σε μεγάλο βαθμό, τόσο εξαιτίας των διώξεων που υπέστησαν από τους Ευρωπαίους όσο και λόγω των ασθενειών που τους μετέδωσαν και από τις οποίες δεν είχαν ανοσία. Σήμερα, ελάχιστοι απόγονοι των φυλών αυτών ζουν σε κάποια από τα νησιά του αρχιπελάγους αλλά και διασκορπισμένοι σε διάφορα μέρη της Χιλής και της Αργεντινής.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανακαλύφθηκαν στο βόρειο αρχιπέλαγος κοιτάσματα πετρελαίου, τα οποία εκμεταλλεύτηκε η Χιλή. Παράλληλα, ο ανταγωνισμός των δύο κρατών για τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής οδήγησε Χιλή και Αργεντινή το 1978 στα πρόθυρα του πολέμου.
Η εχθρότητα ανάμεσά τους συνεχίστηκε και κατά τον πόλεμο μεταξύ Αργεντινής και Μεγάλης Βρετανίας για τα νησιά Φώκλαντ το 1982: το καθεστώς Πινοσέτ της Χιλής έδινε πληροφορίες στους Βρετανούς για τις κινήσεις των μαχητικών αεροσκαφών της Αργεντινής προς τα Φώκλαντ.
Γεωγραφία - Κλίμα
Η γεωμορφολογία του αρχιπελάγους της Γης του Πυρός παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη πολυπλοκότητα. Στα βόρεια και ανατολικά τμήματα παρατηρούνται χαμηλά υψόμετρα (μέχρι 180 μέτρα), με λίμνες και βραχώδεις εκτάσεις, ενώ τα δυτικά και νότια τμήματα αποτελούν προέκταση των Άνδεων, με πολλές κορυφές που ξεπερνούν τα 2.000 μέτρα και παγετώνες που φτάνουν μέχρι τον ωκεανό. Μέχρι πρότινος υψηλότερη κορυφή θεωρούνταν το Όρος Δαρβίνου με ύψος 2.438 μέτρα, σήμερα όμως την διάκριση αυτή κατέχει το όρος με το ανεπίσημο όνομα Shipton, με ύψος 2.469 ή 2.580 μέτρα (οι πηγές διαφωνούν…).
Το κλίμα του αρχιπελάγους χαρακτηρίζεται ως υποπολικό ωκεάνιο, με σύντομα δροσερά καλοκαίρια και υγρούς, σχετικά ψυχρούς χειμώνες. Η βροχόπτωση διαφέρει από περιοχή σε περιοχή: στα δυτικά μπορεί να φτάσει τις 180 ίντσες (4.660 χιλιοστά), ενώ στα ανατολικά δεν ξεπερνά τις 20 ίντσες (508 χιλιοστά). Στα νότια το κλίμα είναι υπο-ανταρκτικό, τυπικό της τούνδρας (παρόμοιο με αυτό της Αλάσκας), με αποτέλεσμα η βλάστηση να περιορίζεται σε βρύα και χαμηλά δέντρα. Στο κεντρικό τμήμα του κύριου νησιού υπάρχουν φυλλοβόλα δάση οξιάς, ενώ στις βόρειες πεδιάδες υπάρχουν στεππώδεις εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση.
Πανίδα
Ανάμεσα στα πιο τυπικά είδη ζώων που ζουν στα νησιά του αρχιπελάγους μπορούμε να αναφέρουμε: γκουανάκος, αλεπούδες, διάφορα είδη πτηνών όπως θαλασσοπούλια και κουκουβάγιες, βασιλικούς πιγκουίνους, θαλάσσιους λέοντες της Νότιας Αμερικής, φώκιες-λεοπαρδάλεις και τους γιγαντιαίους θαλάσσιους ελέφαντες του νότιου ημισφαιρίου. Στα ποτάμια ζουν μερικά από τα καλύτερα είδη πέστροφας στον κόσμο, ενώ στις θάλασσες συναντάμε πολλά κητώδη, όπως τη μεγάπτερη φάλαινα, τη γαλάζια φάλαινα, αλλά και πολλά σπάνια, ενδημικά είδη δελφινιών.
Bonus Facts
- Η οικονομία του Αρχιπελάγους βασίζεται σήμερα στην αλιεία, την εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου, την εκτροφή προβάτων και τελευταία στον οικοτουρισμό.
- Τα δάση των νησιών της Γης του Πυρός είναι τα μοναδικά στον πλανήτη που καταφέρνουν να επιβιώνουν σε τόσο ψυχρά καλοκαίρια. Αποτελούν, μάλιστα, την πηγή για τη μεταφύτευση δέντρων σε άλλες περιοχές με παρόμοιο κλίμα, όπως τα νησιά Φερόε, όπου τα νεοφερμένα δέντρα χρησιμοποιήθηκαν ως προστασία ενάντια στους ισχυρούς ανέμους και τη διάβρωση του εδάφους.
- Κατά τη δεκαετία του 1940 η κυβέρνηση της Αργεντινής εισήγαγε από τον Καναδά πενήντα βορειοαμερικανικούς κάστορες και τους απελευθέρωσε στη λίμνη Κάμι στο Μεγάλο Νησί, με σκοπό να δημιουργήσει μια βιομηχανία γούνας. Οι κάστορες προσαρμόστηκαν καλά στην περιοχή και, ελλείψει φυσικών θηρευτών, έφτασαν τις 200.000 το 2011. Ωστόσο, λόγω των τεράστιων καταστροφών που προκαλούν στην ενδημική χλωρίδα, οι αρχές ανέλαβαν ένα κολοσσιαίο σχέδιο με σκοπό να ελέγξουν τους αριθμούς τους.
- Ανάμεσα στο Μεγάλο Νησί της Γης του Πυρός και στο Ακρωτήριο Χορν βρίσκεται το Νησί Ναυαρίνο που ανήκει στη Χιλή. Το όνομα αυτό το έδωσε ο πλοίαρχος Φιτζρόι το 1829 προς τιμήν της σπουδαίας ναυμαχίας του Ναυαρίνου που είχε διεξαχθεί δύο χρόνια πριν. Εκεί βρίσκεται το χωριό Πουέρτο Τόρο με μόλις 36 κατοίκους, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ο νοτιότερος μόνιμος οικισμός στον πλανήτη.
Πηγές: Wikipedia [1], [2], Britannica, World Atlas
Διαβάστε στη συνέχεια: 11 πράγματα που ίσως δεν γνωρίζατε για την Παταγονία
